علل موثر بر تعیین زمان تعویض روغن موتور : یکی از سوالاتی که همواره ذهن راننده‌ها را درگیر کرده، زمان تعویض روغن موتور است. عده‌ای بر اساس کیلومتر کارکرد خودرو، اقدام به تعویض روغن می‌کنند و عده‌ای دیگر حتی میزان کارکرد در جای خودرو در ترافیک را نیز محاسبه کرده و با توجه به مدت زمان کارکرد موتور، اقدام به تعویض این سیال حیاتی خودرو می کنند.

البته دسته دیگری از راننده‌ها هم هستند که شرایط رانندگی را نیز به عوامل دخیل در زمان تعویض روغن می‌افزایند و آب و هوا، گرد و خاک، آلودگی هوا و دیگر شرایط را نیز عامل اصلی بر افت کیفیت روغن موتور می‌دانند اما آیا به راستی هنگام تعویض روغن موتور خودرو خود، تمام این عوامل را در کنار هم قرار داده‌اید تا به پاسخی مفید برای پیشرانه خودرو خود برسید؟ با روغن سیتی همراه باشید.

چرا تعویض روغن موتور مهم است؟

روی این کره خاکی، هرچیزی که «مصرفی» باشد، تاریخ انقضا هم دارد؛ از مواد خوراکی و طبیعی بگیرید تا مواد صنعتی و شیمایی مثل لاستیک خودرو و حتی روغن موتور خودرو.

روغن موتورها در قلب خودرو جریان دارند چراکه وظیفه اصلی‌شان، خنک‌سازی، تصفیه‌سازی (پاک‌کنندگی)، آب‌بندی و حتی روان‌سازی است. بنابراین طبیعی است که بعد از مدتی استفاده، خواص‌ روز اول‌شان را از دست بدهند.

روغن موتورها بعد از مدتی استفاده، غلظت‌شان بیشتر و بیشتر می‌شود. به خصوص اینکه روغن‌ها، ذرات فلزی یا براده‌های آهنی یا هر ناخالصی درون اجزای موتور را به خودشان جذب می‌کنند و همین موضوع، در افزایش غلظت آنها، تاثیر مستقیم دارد.

روغن موتوری که حالت استانداردش را از دست می‌دهد، نه برای خنک‌سازی مناسب است و نه می‌تواند روان‌سازی قطعات را به خوبی انجام دهد. این حالت، چیزی شبیه رگ‌های گرفته در بدن انسان است. همانطور که رگ‌های گرفته، فشار زیادی به قلب می‌آورند، روغن موتور نامناسب هم فشار زیادی به مجموعه پیشرانه خودرو وارد می‌کند؛ فشاری که ممکن است باعث افزایش دمای قطعات، افزایش اصطکاک قطعات و نهایتا از کار افتادن موتور، ختم شود.

زمان طلایی تعویض روغن موتور

تعویض روغنی‌ها معمولا می‌گویند که زمان مناسب برای تعویض روغن موتور ، هر 5000 کیلومتر یا هر 3 ماه یکبار (هرکدام زودتر فرا برسد) است. باید بگوییم که حرف درستی است اما نه برای همه خودروها !

تکنولوژی ساخت موتور، نحوه رانندگی با خودرو و حتی نوع روغن موتور مورد استفاده، در تعیین زمان مناسب تعویض روغن موتور خودرو، بسیار مهم و حیاتی است طوری که مثلا برخی خودروسازان، هر 5000 کیلومتر را معادل هر 6 ماه درنظر می‌گیرند اما برخی دیگر هم هستند که معتقدند باید در هر 12 هزار کیلومتر یا هر یکسال، برای تعویض روغن موتور، اقدام کنید.

همانطور که گفتیم، تکنولوژی ساخت موتور نیز در تعیین زمان مناسب تعویض روغن موتور، مهم است. مثلا موتورهایی که از سیستم توربوشارژ استفاده می‌کنند، ممکن است زودتر از مابقی موتورهای تنفس طبیعی، نیاز به تعویض روغن موتور داشته باشند. حتی نوع سوخت هم می‌تواند در تعیین زمان تعویض روغن موتور خودرو موثر باشد. مثلا روغن موتور دیزلی، معمولا در بازه زمانی بیشتری (نسبت به موتورهای بنزینی) به تعویض روغن موتور نیاز دارند.

پس بهترین زمان تعویض روغن موتور چیست؟ جواب ما واضح است؛ بهترین زمان تعویض روغن خودرو که از آن بعنوان «زمان طلایی تعویض روغن موتور» نیز یاد می‌کنند، دقیقا همان چیزی است که در دفترچه راهنمای خودرو شما ذکر شده. پس لطفا به حرف بقیه، گوش ندهید!

نکات مهم درباره تعویض روغن خودرو

در ادامه به بررسی نکات مهم درباره تعویض روغن خودرو خواهیم پرداخت، برای استفاده از بهترین روغن موتور و جلوگیری از ضررهای مالی نکات زیر را رعایت کنید:

تعویض روغن خودرو قبل از کاهش کیفیت

اگر به فکر تعویض روغن خودرو افتاده‌اید، بهتر است همه جوانب را در نظر بگیرید. در چنین شرایطی نباید فقط حواستان به عدد کیلومتر باشد، چون عواملی مانند شرایط جوی، طرز رانندگی، ترافیک و … می‌تواند روی تعیین زمان دقیق تعویض روغن موتور ماشین تاثیر بسیار زیادی داشته باشد. به همین خاطر توصیه می‌شود با رعایت اصول و توجه به شرایط مختلف برای تعویض روغن اقدام نمایید.

بررسی کیفیت روغن خودرو

بهتر است همیشه بوسیله گیج، به بررسی کیفیت و غلظت روغن ماشین بپردازید. ناگفته نماند که در این روش به مهارت نیز نیاز است.

هم کیفیت بودن روغن و موتور

در زمان تعویض روغن موتور باید به یکسان بودن سطح کیفیت موتور و روغن آن توجه کنید. در صورتی کیفیت روغن از موتور کمتر باشد، امکان به وجود آمدن مشکلات دیگر وجود خواهد داشت و جز ضرر مالی چیزی نصیبتان نخواهد شد.

توجه میزان سطح کارایی روغن موتور

یکی دیگر از نکات مهم تعویض روغن موتور ماشین توجه به میزان سطح کارایی روغن است. به هیچ عنوان نباید برای یک ماشین با تکنولوژی بالا یک روغن موتور با سطح کارایی پایین بخرید. استفاده از یک نوع روغن موتور با توجه به اینکه هر روغن موتور حاوی مواد افزودنی خاص خود است، توصیه می‌شود به هیچ عنوان از مخلوط یا ترکیب دو روغن موتور موتور بپرهیزید؛ این کار می‌تواند ماشین شما را با مشکلات بسیار و غیرقابل پیش‍بینی مواجه کند.

استفاده از فیلتر روغن

یکی از ساده‌ترین نکات مهم درباره تعویض روغن خودرو استفاده از فیلتر است. برای جلوگیری از اتفاقات ناگوار بهتر است که حتما در زمان تعویض روغن خودرو از فیلتر استفاده شود.

تخلیه از طریق کارتر

تخلیه خودرو بهتر است که به وسیله کارتر انجام شود. توصیه می‌شود با استفاده از دستگاه‌های مکش و از سمت بالا نسبت به تخلیه روغن اقدام نکنید زیرا به اندازه روش کارتر کارایی ندارد.

توجه به صدای ماشین

حتما برای شما نیز پیش آمده است که در حین رانندگی، صداهای بلند و عجیب به گوشتان رسیده است. شاید برای‌تان سوال شده است که منبع چه می‌تواند باشد. در چنین شرایطی علاوه بر بررسی قسمت‌های مختلف ماشین، بررسی روغن موتور را نیز فراموش نکنید.

در بسیار از شرایط، دلیل عمده این صدا به دلیل وجود روغن موتور بی‌کیفیت است. در چنین شرایطی بهتر است برای تعویض روغن موتور وارد عمل شوید.

چک کردن چراغ روغن

یکی دیگر از نکاتی که نشانگر زمان تعویض خودرو است، روشن شدن چراغ روغن است. روشن شدن این چراغ به معنی کاهش میزان روغن در موتور است. در چنین شرایطی بهتر است نسبت به پر کردن روغن اقدام نمایید.

تعویض روغن در صورت عدم استفاده از ماشین

حتی در صورتی که از وسیله نقلیه استفاده نمی‌کنید بهتر است نسبت به تعویض روغن خودرو اقدام نمایید. به صورت کلی نیاز است حداقل سالی یکبار روغن موتور ماشین عوض شود.

علل موثر بر تعیین زمان تعویض روغن موتور

در اینجا قصد داریم به توضیح عواملی بپردازیم که باعث افت کیفیت روغن موتورها می‌شوند و البته ویژگی‌هایی که روغن موتورهای مختلف را به لحاظ کیفی از هم متمایز می‌کنند.

به طور کلی باید توجه داشت که تمام روانکارها در موارد یکسان، دچار افت کیفیت و عملکرد می‌شوند. اما اینکه چه اتفاقی باعث کاهش کیفیت می‌شود، به سه عامل بستگی دارد.

اولین علل موثر بر تعیین زمان تعویض روغن موتور

اولین مورد، تخریب روغن پایه است که به جرات می‌توان آن را یکی از عمده‌ترین دلایل افت عملکرد روانکار است. معمولا روغن پایه به واسطه اکسیداسیون تخریب شده و در زمان اکسیدشدن به محصولات جانبی مانند اسیدها و مواد نامحلول تبدیل می‌شود. این اتفاق منجر به ایجاد رسوب در موتور و سایش و خوردگی سطوح مختلف پیشرانه می‌‌شوند. البته تولیدکنندگان روغن موتور برای جلوگیری از چنین فرایندی، ترکیبات ضد اکسیداسیون را در فرمولاسیون محصولاتشان استفاده می‌کنند.

با این حال این دسته از ادتیوها برای همیشه نمی‌توانند مانع اکسیداسیون روغن شوند و بازدارنده‌های اکسیداسیون با اتمام دوره عملکردشان در روغن موتور، شرایط را برای آغاز اکسیداسیون با اتمام دوره عملکردشان در روغن پایه فراهم می‌کنند. نکته‌ای که نباید از آن غافل شد، نقش دما در سرعت بخشیدن به اکسیداسیون روغن است.

یکی دیگر از عوامل سرعت بخشیدن به اکسیداسیون، ورود ذرات آلودگی به محیط روغن است. ذرات محلول ناشدنی که به عنوان کاتالیزور عمل می‌کنند و سبب افزایش سرعت فرآیند اکسیداسیون روغن می‌شوند. ذرات فلزی ناشی از سایش قطعات نیز به طور چشمگیری منجر به افزایش واکنش، به ویژه در حضور آب می‌شوند. علاوه بر اکسیداسیون، روغن پایه توسط تخریب حرارتی، هیدرولیز و انواع واکنش‌های شیمیایی با آلودگی‌ها نیز دچار افت وضعیت می‌شوند.

شاید نکته‌ای که کمتر کسی به آن توجه داشته، پایداری به نسبت بالای روغن‌های پایه معدنی و روغن‌ پایه گروه ۴ یا همان پلی آلفااولفین‌ها در واکنش با آب است. این روغن‌ها پایداری خوبی در برابر واکنش با آب دارند، اما تعداد زیادی از انواع روغن‌های پایه سنتزی، مستعد واکنش با آب و تشکیل اسیدهای خورنده‌اند.

پس در مجموع باید توجه داشت که یک تولید کننده روغن موتور برای بالابردن کیفیت روانکار باید ابتدا دمای روغن حین کار را کاهش دهد، از روغن پایه با کیفیت استفاده کند و به انتخاب بازدارنده‌های اکسیداسیون توجه خاصی داشته باشد. البته از نقش فیلتر روغن نیز نباید غافل شد، چرا که با جذب آلودگی‌ها و ذرات فلزی باعث افزایش کارکرد روانکار می‌شود.

دومین علل موثر بر تعیین زمان تعویض روغن موتور

دومین عاملی که پس از تخریب روغن پایه باعث افت کیفیت روغن موتور می‌شود، مصرف مواد افزودنی یا همان ادتیوها است. برخلاف بعضی از مواد افزودنی مانند بازدارنده‌های اکسیداسیون که زمان مصرف شدن آنها تاثیر مستقیمی بر کیفیت روغن پایه دارد، عملکرد ادتیوها دیگر مانند پاک کننده‌ها، ترکیبات ضدسایش، معلق کننده‌ها و… ارتباطی با کیفیت روغن ندارند.

اگرچه افزایش کیفیت روغن پایه نمی‌تواند روی عملکرد این مواد افزودنی تاثیر داشته باشد، اما مصرف افزودنی‌ها توسط مکانیسم‌های مشخصی صورت می‌گیرد. حضور آب در روانکار منجر به واکنش با مواد افزودنی شده یا به عبارتی منجر به هیدرولیز ماده افزودنی خواهد شد. یا اینکه سبب حذف ماده افزودنی و به عبارتی شسته شدن ماده افزودنی از روغن می‌شود بخشی از مواد افزودنی نیز توسط آلودگی های موجود از روانکار خارج می‌شود.

سومین علل موثر بر تعیین زمان تعویض روغن موتور

سومین عامل مهم در کاهش کیفیت روانکارها وجود انواع آلودگی به محیط روانکار است. توجه داشته باشید که آلودگی ها و ذرات ناشی از سایش مکانیکی باعث افت کیفیت روانکار می‌شوند. به همین دلیل معمولا روغن را در فواصل زمانی مشخص، فیلتر و حتی تعویض می‌کنند.

عوامل موثر در مدت زمان کارکرد و تعویض روغن موتور

در مورد کیلومتر کارکرد درج شده بر روی بسته‌بندی‌ روغن موتور باید توجه داشت که این تعداد مسافت برای شرایط رانندگی نرمال است، زیرا کارایی موتور و در نتیجه طول عمر روغن موتور به فاکتورهایی بستگی دارد که در تشکیل لجن سهیم هستند. این فاکتورها عبارتند از:

1. نوع و مدل و سال ساخت موتور و خودرو
2. کیفیت روغن موتور و سوخت مصرفی
3. مدت زمانی که روغن موتور در کارتر می ماند
4. درجا کار کردن موتور مثل ترافیک
5. رانندگی با بار زیاد در سربالایی‌ها و یدک کشیدن
6. رانندگی در سرما، قبل از اینکه موتور گرم شده باشد
7. رانندگی در هوایی که خیلی مرطوب و یا خیلی گرد و غبار داشته باشد
8. سرعت خیلی زیاد خودرو
9. طی کردن مسافت‌های کوتاه و خاموش و روشن کردن خودرو به ویژه در سرما
10. رقیق شدن سوخت
11. عدم تعویض به موقع فیلترهای هوا و روغن