روغن گیربکس یا روغن جعبه دنده یکی از روغن های بسیار مهم و حیاتی برای خودرو است. همانطور که بدن ما انسان ها برای ادامه زندگی به خون نیاز دارد، خودرو نیز برای کارکرد بهینه به روغن گیربکس نیاز دارد. اما آیا میدانید واسکازین چیست و چه تفاوتی با روغن گیربکس دارد؟ در این بخش سعی داریم شما را با تفاوت این روغن ها و همچنین عملکردشان آشنا کنیم. با روغن سیتی همراه باشید.
روغن گیربکس با واسکازین چه تفاوتی دارد؟
روغن گیربکس چه وظایفی دارد؟
واسکازین یا روغن جعبه دنده وظایف بسیار مهمی در خودرو دارد. این روغن به گونه ای طراحی شده است که برای بهینه سازی قطعات مورد استفاده قرار بگیرد. در این بخش به بررسی وظایف روغن گیربکس اشاره خواهیم داشت.
- روانکاری قطعات
قطعات گیربکس، قطعات فلزی هستند که همگی به طور هماهنگ با یکدیگر کار می کنند. در صورتی که روغن بین این قطعات وجود نداشته باشد، عملکرد آنها تا حد بسیار زیادی مختل می شود. بنابرای برای روان تر کار کردن قطعات فلزی گیربکس، لازم است تا از واسکازین استفاده شود.
- کمک به خنک کنندگی قطعات
از دیگر وظایف مهم روغن گیربکس، کمک به خنک کنندگی قطعات است. همانطور که می دانید زمانی که قطعات درون موتور خودرو و گیربکس کار می کنند، حرارت بسیار زیادی از خود تولید می کنند. در صورتی که این حرارت خنثی نشود، سایر واشرها و قطعات پلاستیکی درون گیربکس دچار آسیب و خرابی می شوند. از دیگر وظایف مهم واسکازین در خودرو، خنثی کردن حرارت ناشی از کار کردن قطعات است. در این صورت خنک کنندگی و روان کنندگی که این روغن برای قطعات خودرو دارد، مانع بروز مشکل و آسیب در موتور خودرو و جعبه دنده می شود.
- ضد سایش و خوردگی
به دنبال کارکرد قطعات فلزی داخل گیربکس، قطعا سایش و خوردگی به وجود می آید. روغن جعبه دنده، مانع سایش و خوردگی قطعات می شود و مانند یک لایه محافظ از قطعات گیربکس در برابر خوردگی و سایش محافظت می کند. این روغن باعث بالا رفتن طول عمر مفید قطعات درون گیربکس خودرو می شود.
- افزایش سرعت و قدرت
از دیگر وظایف مهم روغن گیربکس کمک به افزایش سرعت و قدرت حرکت است. زمانی که شما دنده را تعویض می کنید، قطعا انتظار دارید دنده با سرعت و قدرت زیادی تعویض شود. با کمک روغن جعبه دنده، تعویض دنده با قدرت بیشتری اتفاق می افتد.
انواع اصلی روغنهای گیربکس با توجه به کاربردشان
روغن گیربکس در دو نوع یافت می شوند که ما در این مقاله به آن دو ویژگی و عملکردشان خواهیم پرداخت، از جمله روغنهای گیربکس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
برخی از روغنها برای روانکاری قطعات دیفرانسیل و همچنین جعبه دندههای دستی به کار می رود، که به آنها MTF یا Mannual Transmission Fluid گفته می شود.
برخی دیگر از روغنهایی که در جعبه دنده و یا گیربکس اتومات استفاده می شوند و برای روانکاری آنها کاربرد دارند، به نام ATF یا Automatic Transmission Fluid شناخته می شوند.
همانطور که اشاره کردیم این دو روان کننده قطعات، با یکدیگر از تفاوت برخوردار می باشند، که ما ابتدا تعریفی از جعبه دنده دستی و اتوماتیک ارائه می دهیم تا تفاوت آنها را به خوبی فرا گیرید.
گیربکس دستی و گیربکس یا جعبه دنده اتوماتیک دارای کاربرد‌هایی مشابه یکدیگر هستند و با تعویض دنده، افزایش قدرت و سرعت و حرکت امکان پذیر می‌شود، اما تفاوت آنها در شیوه انتقال قدرت با توجه به نوع روغن گیربکس خودرو می‌باشد.
جعبه دنده دستی (Manual Gearbox)
جعبه دنده قطعه ای می باشد که در آن دو شافت و میله به همراه دنده های مختلف یافت می شود. هنگامی که شما موقعیت دنده را تغییر می دهید، انتقال قدرت در این سیستم انجام می شود و دنده ها را درگیر می کند. درگیر شدن دنده ها خود موجب تولید حرارت، اصطکاک قطعات با یکدیگر و همچنین ایجاد قدرت می شود.
با توجه به این عوامل ذکر شده، روغن گیربکس برای خودرو و حفظ سلامت قطعات ماشین خودرو لازم و ضروری می باشد و مانع از ایجاد ساییدگی و خوردگی قطعات شده و دنده خیلی راحت به حرکت خود ادامه می دهد. روغن گیربکس دستی منحصر به فرد دارای ویژگیهای زیر می باشد:
ویسکوزیته یا گرانروی:
یکی از مهمترین ویژگیهایی که می توان به آن اشاره کرد، گرانروی روغن دنده می باشد. روغن دنده از غلظت بیشتری نسبت به روغن موتور برخوردار است. یکی از دلایل بالا بودن غلظت آن درگیر شدن دنده‌ها است، به همین دلیل غلظت روغن باید به صورتی باشد که، تمام نیرو و فشاری که به دنده وارد می شود را دفع کند و کل سیستم را نیز تحت پوشش قرار دهد.
مقاومت در برابر حرارتهای بالا:
از جمله قابلیتهای دیگری که روغن دنده باید داشته باشد، این است که در برابر حرارت و گرما مقاومت داشته و این موضوع برای سلامتی قطعات بسیار حیاتی و ضروری است، زیرا اگر دنده‌ها در تماس با هم حرارت تولید کنند، در این صورت حرارت موجود در دنده ها، میتواند خطرات جدی را به همراه داشته باشد؛ بنابراین در هنگام تولید روغن دنده، باید تمام این ویژگیها نیز لحاظ گردد و به صورتی طراحی شود که نقطه جوش بالایی داشته باشد. یکی از وظایف روغن دنده در گیربکس دستی انتقال حرارت از دنده‌ها می باشد.
مقاومت در برابر فشار بالا:
گیربکسهای دستی در خودرو به گونه ای طراحی شده اند، که دنده ها در معرض فشار بالایی قرار می گیرند و به همین علت روغن دنده به کار برده شده همانطور که گفتیم، باید در مقابل فشار مستحکم باشد و مقاومت کند
در غیر این صورت خوردگی و ساییدگی ایجاد شده و دنده ها به مرور از بین خواهند رفت. اگر می خواهید که روغن دنده در مقابل فشار پایداری خود را حفظ کند و استحکام کافی داشته باشد، می توانید به آن مکمل (EP (extreme pressure و مکمل ضد ساییدگی (antiwear additives) اضافه کنید.
جعبه دنده اتوماتیک (Automatic Transmission)
در هنگام تولید جعبه دنده ها باید برخی از موارد لحاظ گردد، که برای بهبود عملکرد خودرو از اهمیت برخوردار می باشند، جعبه دنده باید شامل، مبدل گشتاور هیدرولیکی و یک مجموعه خورشیدی با نسبت دنده های گوناگون باشد؛ که موجب می شود دنده ها به صورت خودکار به وسیله سامانه کنترل هیدرولیکی تعویض گردند.
دنده‌هایی که در گیربکس اتوماتیک به کار رفته اند با دنده گیربکس دستی تفاوتهایی دارند، این دنده‌ها در اتوماتیک از گیربکس دستی کوچکتر هستند و همچنین قطعات در گیربکس اتوماتیک بیشتر با هم در برخورد قرار می گیرند.
به دلیل تفاوتهایی که دنده‌ها در این دو سیستم با یکدیگر دارند، روغن دنده ها نیز باید از تفاوت برخوردار باشند، که ما در این مقاله بیان می کنیم.
وظیفه روغن گیربکس تنها روانکاری دنده و جلوگیری از سایش آنها نمی باشد، بلکه قابلیت انتقال قدرت از پمپ روغن به کلاج نیز است، این امر باعث کنترل کردن حرکت دنده ها در سیستم خودرو شده، بنابراین در طراحی روغن گیربکس جعبه دنده اتوماتیک تمام ویژگیهای زیر باید در نظر گرفته شود:
ویسکوزیته یا گرانروی:
در هنگام تولید واسکازین جعبه دنده اتوماتیک میزان گرانروی و ویسکوزیته آنان باید پایین باشد، که این گونه روغنها نسبت به روغنهای دستی رقیقتر هستند، این روغن هیدرولیک وظیفه روانکاری تمام قطعات خودرو را دارد، زیرا قطعات در آن بیشتر در معرض برخورد هستند.
طبق یافته های انجام شده، بهترین شاخص برای روغن دستی ۰W-۵ یا ۵W-۱۰ می باشد. از جمله قابلیتهایی که روغن گیربکس اتوماتیک دارد، می توان به توانایی انتقال قدرت از موتور به گیربکس و قابلیت سیالیت روغن اشاره کرد.
مقاومت در برابر دما‌های بالا:
یکی از بهترین و مهمترین ویژگیهایی که روغن گیربکس اتوماتیک دارد، خاصیت خنک کنندگی آن است و همانند مایع خنک کننده سیستم رادیاتور می باشد. این روغن دارای خاصیتی است، که گرمای موجود در دنده ها را از بین برده و مانع از این می شود که دنده ها در معرض گرما قرار بگیرند.
به دلیل این که نقطه جوش در اتوماتیک نسبت به روغن دستی بسیار پایین است، به آن مکمل هایی اضافه کرده اند که بیشتر عمر داشته باشد.
مقاومت در برابر تشکیل کف:
در این مقاله تمام ویژگیهایی که روغنهای دستی و اتوماتیک باید داشته باشند را لحاظ کردیم، حال می خواهیم در رابطه با خاصیت مقاومت آن در مقابل تشکیل کف گفتگو کنیم.
قابلیت دیگری که روغنهای اتوماتیک دارند، خاصیت جلوگیری از تشکیل کف می باشد، گیربکس دستی نیز با کف و حباب کردن موجب می شود که انتقال قدرت به سیستم گیربکس به درستی انجام نشود به همین دلیل روغن گیربکس دستی نیز دارای خاصیت ضد کف است.
