روغن صنعتی یا روانکارها موادی هستند که به منظور کاهش اصطکاک میان سطوح در ماشین آلات صنعتی بکار برده می شوند. این موضوع می تواند گرمای تولید شده در دستگاه را کاهش دهد و دما را به طور متعادل به تمام سطوح منتقل کند. از آنجایی که این روغن از ویژگی کاهش اصطکاک برخوردار است به روانکار شهرت پیدا کرده است. در این مطلب قصد داریم به تعریفی از روغن صنعتی، ویژگی ها، انواع افزودنی ها و مزایای روغن صنعتی اشاره کنیم. با روغن سیتی همراه باشید.
تاریخچه روغن صنعتی
پیش از سال ۱۸۵۶ میلادی روغن مورد نياز برای مصارف مختلف مانند روانكاری چرخ گاری ها و ارابه ها، روغن فرآوری چرم و … از منابع روغـن هـای حيـوانی مثـل روغن نهنگ، گاو، خوک و روغن های گياهی بدست می آمد و اسمی به عنوان روغن صنعتی وجود نداشت، اما مقاومـت آنها پـايين بود و سريعاً تجزيه و فاسد می شدند و موارد استفـــاده از آنها محدود بود. به مرور و با پیشرفت صنعت به مواد جدیدی که قادر باشند اصطكاک بين سطوح متحرك را كاهش دهند نیاز بود.
پـس از اسـتخراج نفت و پيشرفت سريع صنعت نفت در سال ١٨٨٣ میلادی و بهبود فرايندهای تقطير و تصفيه نفت خام، روغن های با پایه نفت توليد شد و جايگزين روغن های چرب گرديد و امكان استفاده از روغن صنعتی در مصارف مختلف فراهم شد. روغن های نفتی در زمان کمی محبوبیت یافتند در نتيجـه اسـتفاده از روغن های حيوانی، نباتی، ماهی و… براي روغنكاری به تدريج منسوخ شد. با پيشرفت صنايع نياز به روغن هاي باكيفيت بيشتر شد. روغن هایي ساخته شده كه قادر به تحمل رنج وسيعی ازفشارها و درجه حرارت ها برای كاربردهای خاص خود باشند.
ویژگی های مهم انواع روغن صنعتی
قطعا همه صنایع به دنبال روغن حرارتی خوب هستند تا بتوانند طول عمر دستگاه ها را تضمین کنند. روغن های صنعتی از ویژگی های فراوانی برخوردار می باشند که همین ویژگی ها باعث تمایز آن ها از روغن های موجود در بازار می باشد. همان طور که در بخش قبل اشاره کردیم استفاده از روغن صنعتی باعث می شود که فرسایش و اصطکاک میان قطعات کاهش پیدا کند و قدرت در سیستم های هیدرولیکی به درستی منتقل شود.
تمام این عوامل باعث کاهش مصرف انرژی در صنایع می شود. از ویژگی های مهم روغن های صنعتی می توان به دارا بودن مهر استاندارد اشاره کرد. به جرات می توان گفت که هیچ کدام از روغن های بی کیفیت دارای مهر استاندارد نمی باشند و خریداران می توانند با استناد به این مهر، خیال خود را از بابت ضمانت و کیفیت محصول راحت کنند. در حال حاضر برندهایی مانند بهران، ایرانول و … جزو مرغوب ترین برندهای موجود در بازار می باشند که اغلب صنایع برای رفع نیاز خود به سراغ آن ها می روند.
مواد افزودنی روغن صنعتی چیست؟
در تمامی روغن های صنعتی از قبیل روغن هیدرولیک و روغن موتور، افزودنی هایی وجود دارد. حال اگر بخواهیم دلیل افزودنی موجود در روغن ها را بدانیم باید گفت برای اینکه در روغن ها مقاومت لازم برای سنگینی کار، حرارت و فشار زیاد موتور، وجود داشته باشد، موادی به آن ها افزوده می شود.
بنابراین مواد افزودنی ترکیبات شیمیایی هستند که به روغن پایه اضافه می شوند و برخی ویژگی های روغن پایه را بهتر می کنند یا ویژگی های جدیدی به آن اضافه می کند که از جمله می توان به موارد ذیر اشاره کرد:
- ضد سایش
ضد زنگ
ضد کف
ضد اکسیداسیون
پاک کننده
متفرق کننده
بهبود دهنده های اصطکاک
بهبود دهنده های شاخص گرانروی
پایین آورنده های نقطه ریزش
لیست کامل انواع روغن های صنعتی :
- روغن موتور
روغن توربين
روغن چرخ دنده
روغن انتقال حرارت
روغن انتقال قدرت
روغن خنك كننده تراشكاری
روغن محافظ
روغن های عايق كننده
روغن های عمليات حرارتی و آبكاری
روغن عمليات نورد و شكل دهی فلزات
روغن ترمز
روغن گیربکس یا روغن جعبه دنده
ارتباط حیطه کاری و انتخاب روغن!
عوامل متعددی مانند سرعت عملکرد محور ماشین، نوع اصطکاک، بار، شرایط محیطی و استانداردهای صنعتی را در نظر بگیرید. بر اساس این عوامل می توانید تعیین کنید که به کدام روانکار صنعتی نیاز دارید.
به عنوان مثال، اگر عناصر ماشین، مانند یاتاقان ها، فشار شدید را تحمل می کنند، باید یک روغن صنعتی بسیار چسبناک را برای روانکاری انتخاب کنید. همچنین باید حاوی مواد افزودنی فوق الذکر مانند اصلاح کننده های اصطکاک، افزودنی های فشار شدید و خواص ضد سایش باشد.
یا اگر ماشین‌های صنعتی شما به روان‌کننده‌های مبتنی بر آب نیاز دارند یا قطعات آنها با آب در تماس هستند، ممکن است بخواهید به دنبال سیال‌های صنعتی با ویژگی‌های پیشرفته ضد زنگ و ضد خوردگی باشید.
مزایای روغن های صنعتی
محافظت در برابر اکسیداسیون، زنگ زدگی، خوردگی، تشکیل رسوبات و سایر انواع آلودگی و تخریب باعث افزایش زمان کارکرد تجهیزات و فواصل بهینه سرویس می شود. توانایی مقاومت در برابر شرایط سخت کاری و محیطی منجر به قابلیت اطمینان عملیاتی بهینه و افزایش بهره وری عملیاتی می شود.
پیکربندی بهینه تجهیزات منجر به کاهش استفاده از روان کننده و گریس و مصرف قطعات جایگزین می شود. هنگامی که ماشین آلات و تجهیزات سنگین به طور بهینه روغن کاری و محافظت می شوند، هزینه های تعمیر و نگهداری کمتر و هزینه کل مالکیت (TCO) کمتر می شود.
1- خودداری از تنش و ضربه
از مزایای روغن صنعتی می‌توان به خودداری از تنش و ضربه در ابزار آلات، سهولت تکان و حرکت قطعات در خودروها و ماشین‌آلات، کاهش اصطکاک قطعات درگیر کار، نگهداری از قطعات در قبال خوردگی، سایش و زنگ زدگی و ارتقا طول عمر این وسایل، انتقال توان هیدرولیک، کاهش مصرف انرژی در صنعت های متفاوت اشاره نمود.
2- خاصیت ماندگاری
از دیگر مزایای روغن صنعتی استاندارد این است که بایستی داری خاصیت ماندگاری و کیفیت بسیار مطلوبی باشد که، بتوان با خاطره آسوده از آنها در صنعت های گوناگون به کار گرفت. روغن صنعتی به دلیل تنوع بالا در استفاده از آنان دارای خاصیت مختلفی هستند که هرکدام از این خاصیت ها در صنایع بسیار لازم و ضروری میباشند. این ویژگی ها در حین افزودن مواد ثانویه به روغن‌های پایه برنامه ریزی و مهیا میشوند.
3- کمپرسورها
از دیگر مزایای روغن صنعتی، خاصیت روغن های صنعتی مورد مصرف در کمپرسور ها هستند کمپرسور ها یکی از مهم ترین ابزاری می باشند که در بعضی از صنعت های از آنان استفاده می‌گردد. این نوع از وسایل به دلیل نوع کاربردشان نیاز به روغن هایی دارند که مقاومت بالایی در قبال اکسیداسیون داشته باشند و درضمن مقاوم در قبال سایش بوده و کاهنده فشار باشند و خواص ضد زنگ بودن داشته باشند. این خاصیت ها در روغن‌های با ضریب چسبندگی زیاد به چشم می خورد و از آنها در انواع سیلندرهای از نوع پیستونی، تجهیزات پنوماتیکی که سرعت بسیار بالا دارند و کمپرسورهایی که حرکات رفت و برگشتی دارند و تجهیزات سرمایی به خوبی به کار گرفته می شود.
4- روغن‌های صنعتی در دیزل ژنراتورها
دیزل ژنراتورهای صنعتی و یا این که موتورهای دیزلی به دلیل حساسیت قطعات نیاز به روغن‌های منحصر به فرد صنعتی دارند تا در هنگام فعالیت آسیبی به قطعات وارد نشود و یا این که در طول زمان کمترین صدمه را داشته باشد. روغن‌های صنعتی ویژه ژنراتورها خواص روانکاری بسیار خوبی دارند که از این وسایل نگهداری می‌نمایند.
5- روغن‌های صنعتی ویژه برشکاری و ماشین کاری
به این نوع از روغن‌ها روغن‌های حل شونده نیز می گویند. روغن‌های صنعتی حل شونده خصوصیت‌هایی مثل حل شوندگی کامل در آب، ضد زنگ و ضد خورندگی، ضد باکتری‌های مضر، خنک کاری و روانکاری بسیار بالا با حل شدن در آب و تشکیل محلولی سفید رنگ، دارند. این نوع از روغن‌های خاص در برشکاری، فرزکاری، مته کاری، ماشین کاری مورد استفاده قرار می گیرند.
6- روغن‌های صنعتی محافظ
در صنایع گوناگون به دلیل نوع کاربردهای وسایل و امکانات به نوعی از روغن‌ها نیاز میباشد که توان بالایی در حفظ و نگهداری از دستگاه‌ها و قطعات داشته باشند. روغن های صنعتی محافظ خصوصیت‌های خاصی دارند که می‌توان از آنها برای مراقبت سطح های داخلی موتورها و قطعات فلزی استفاده نمود. از این نوع روغن‌ها بیشتر در صنعت های دریایی و حمل و نقل دریایی به کار گرفته می شوند.
7- روغن‌های صنعتی چند کاربردی برای ماشین سنگین و ماشین‌های کشاورزی
روغن هایی که در ماشین‌آلات کشاورزی و سنگین استفاده می شود می بایست واجد شرایط خاصی باشند تا در هنگام کارکرد بالا بتوانند به راحتی از قطعات این وسایل حفظ نمایند. از خصوصیت‌های روغن‌های صنعتی این گروه می‌توان به پایداری بالا، ضد خورندگی، ضد سایش، دارنده شاخص گرانروی بالا در مقابل نقطه ریزش پایین برای به کار گیری در انواع جعبه دنده ماشین‌های کشاورزی مانند تراکتور و کمباین، ضد زنگ اشاره نمود.
روغن‌های صنعتی به خاطر تنوع زیاد به کار گیری از آن ها ویژگی های مختلفی دارا هستند که کلیه این ویژگی ها بر طبق نوع کارکرد وسایل انتخاب میشود. هر وسیله‌ای با دقت به نوع کارکردش به روغنی خاص لازم دارد که امروزه با دقت به توسعه و گسترش تکنولوژی تهیه این نوع از روغن‌ها عمل دشواری نمی باشد. از این روغن برای روانکاری بلبریگ‌ها به کار گرفته می شود.
8- روغن‌های صنعتی انتقال دهنده حرارت
در برخی از صنایع روغن‌های صنعتی به نوعی انتقال دهنده عالی در حرارت‌های بالا تبدیل می شوند. روغن‌های خاص انتقال دهنده حرارت خصوصیت‌هایی مانند پایداری بسیار خوب در حرارت‌های بالا و در هنگام انتقال حرارت، شستشو و تمیزکاری وسایل انتقال حرارت، جاری ساختن عملیات حرارتی سرد و گرم فلزات، ضد خوردگی، ضد زنگ زدگی دارند.
روغن بهران حرارت یکی از بهترین روغن های صنعتی پیشنهاد شده در این حیطه می باشد. روغن بهران حرارت همان طور که از اسم آن مشخص است به منظور استفاده در سیستم انتقال حرارت تولید شده تا بتواند حرارت را به خوبی انتقال داده و باعث کاهش دما سیستم شود.
9- ویسکوزیته روان کننده‌های صنعتی
ویسکوزیته رفتار جریان مایعات را توصیف می‌نماید. ویسکوزیته روغن‌های روان کننده با ارتقا دما کاهش می یابد و در نتیجه در یک دمای معلوم اندازه گیری می‌گردد. ویسکوزیته روان کننده ضخامت لایه روغن میان سطح های فلزی را در حرکت متقابل مشخص و معلوم می‌نماید.
10- شاخص ویسکوزیته
شاخص ویسکوزیته مشخصه‌ای میباشد که برای نشان دادن تغییرات ویسکوزیته روغن‌های روان کننده با تغییرات دما استعمال میشود. هر چه سطح شاخص ویسکوزیته فراتر باشد، تغییر و تحول ویسکوزیته در تغییرات دما کاهش مییابد. در نتیجه، در شرایطی که دو روان کننده با ویسکوزیته یکسان در دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد لحاظ شوند، ماده را با شاخص ویسکوزیته بالاتر تضمین می‌نماید.
