در این مطلب قصد داریم به تفاوت روغن صنعتی و گریس بپردازیم و هر یک را از نظر مزایا و معایب بررسی کنیم. شناخت بهتر هر یک از این مواد باعث میشود در انتخاب ماده روانکار برای سیستم خود بهتر عمل کنیم. با روغن سیتی همراه باشید.
معرفی روغن
روغن ماده‌ای ناقطبی است که دردمای معمولی چسبناک است. این ماده ضروری در زندگی، هم آبگریز و هم چربی دوست می‌باشد و به‌طورکلی از تعداد زیادی کربن و هیدروژن تشکیل شده است. روغن‌ها را می‌توان به طور عمده لیپیدهای غیراشباع دانست که در دمای اتاق (25 درجه سانتی‌گراد) در حالت مایع قرار دارند.
روغن‌ها منشأ مختلفی دارند، برخی از یک منبع حیوانی به دست آمده‌اند و برخی دیگر منشأ گیاهی دارند، بعضی نیز جزو فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند که به کمک صنعت پتروشیمی تولید شده و در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از این روغن‌ها فرار و برخی دیگر غیر فرار می‌باشند. صنایع غذایی، حوزه پزشکی و حوزه تولید تجهیزات صنعتی را می‌توان سه حوزه مهم در استفاده از انواع روغن معرفی کرد.
روغن‌ها در انواع مختلفی وجود دارند اما دو نوع عمده آن را می‌توان روغن آلی (ارگانیک) و روغن معدنی دانست. روغن آلی روغنی است که از گیاهان، حیوانات و سایر موجودات به کمک فرآیندهای متابولیک به دست می‌آیند به همین دلیل می‌توانند به جز لیپیدها حاوی پروتئین‌ها و آلکالوئیدها باشند. روغن معدنی (mineral oil) اما روغنی است که از تقطیر نفت به دست می‌آید و به عنوان یک روغن غیرخوراکی شناخته میشود.
ناگفته نماند که خاصیت ناقطبی بودن روغن آن را به یک ماده برای روان کاری تجهیزات بدل کرده است چرا که این خاصیت مانع از آن میشود که این ماده به سایر مواد به‌راحتی بچسبد.
معرفی گریس
گریس ماده‌ای جامد یا نیمه جامد است که به عنوان یک روان کننده برای روان کاری تجهیزات صنعتی حوزه‌های مختلف، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده که نقش کلیدی و بسیار مهم در بالا بردن میزان کارایی و عمر تجهیزات با کاهش میزان اصطکاک میان قطعات دارد، متشکل از روغن پایه، غلیظ کننده و افزودنی است.
پایه این ماده شیمیایی یکی از انواع روغن معدنی یا گیاهی است که 85 تا 90 درصد از ترکیب را به خود اختصاص داده است. غلیظ کننده (thickener) 3 تا 30 درصد از ترکیب را شامل میشود و اضافه کردن آن به روغن پایه، حالت فیزیکی روغن را از مایع به نیمه جامد یا جامد تبدیل میکند. در کنار این دو ماده یا شاخص اصلی می‌توان به گریس افزودنی‌هایی را نهایتاً تا 10 درصد اضافه کرد.
این افزودنی‌ها در جهت بالا بردن ویژگی‌های خوب گریس، کاهش یا حذف خواص نامطلوب آن و اضافه شدن خواص جدید در جهت کارایی و عملکرد بهتر آن برای حفاظت از تجهیزات و بالا بردن راندمان کاری آن‌ها به انواع گریس اضافه می‌شوند. اگرچه افزودنی‌های گریس نظیر گرافیت در گریس گرافیتی، افزودنی‌های تحت فشار و افزودنی مولبیدین سولفید، درصد کمی از گریس را به خود اختصاص داده‌اند اما همین درصد پایین باعث کم شدن میزان اصطکاک، اکسیداسیون و زنگ‌زدگی به میزان فراوان میشود.
تفاوت روغن صنعتی با گریس در چیست؟
- گریس تعداد روانکاری را کاهش میدهد
- گریس نشتی یا چکه ندارد
- در نوع گریس نسوز در برابر حرارت مقاومت نشان میدهد
- روغن صنعتی بهتر خنک میکند
- گریس در مقایسه با روغن صنعتی قابل پاک شدن نیست
- روغن صنعتی آلودگی های سطح دستگاه را از بین میبرد اما گریس قادر به چنین کاری نیست
- روغن صنعتی به علت روان بودن و جاری شدن در تمام قسمت ها نفوذ میکند
- روغن صنعتی قابلیت تعویض دارند
مزایا و معایب گریس نسبت به روغن
در ادامه بررسی تفاوت‌های میان گریس و روغن به ارزیابی مزایا و معایب این دو ماده نسبت به یکدیگر خواهیم پرداخت.
- گریس ماندگاری بیش‌تری نسبت به روغن دارد. در حقیقت زمانی‌که برای روانکاری از انواع گریس نظیر گریس تفلونی، گریس پایه PAO یا گریس های وکیوم استفاده شود، گریس مدت زمان بیش‌تری بر روی سطح باقی می‌ماند. این امر باعث کم شدن تعداد دفعات مورد نیاز برای روانکاری شود که بالطبع مقرون‌به‌صرفه بودن گریس نسبت به روغن را به دنبال خواهد داشت.
- از خواص مهم گریس‌ها آب‌بند بودن آن است. هنگامی‌که از این ماده برای روانکاری تجهیزات استفاده میشود، آب‌بندی آن‌ها را کامل خواهد کرد.
- گریس نسبت به روغن نشتی کمی دارد. در حقیقت زمانی که روغن برای روانکاری به کار گرفته میشود به جهت سیال بودن امکان نشتی آن وجود دارد که همین نشتی ممکن است آسیب‌هایی را به کل سیستم وارد نماید. این در حالی است که گریس نیمه سیال است و علاوه بر سهولت در نحوه استفاده از آن، چکه نکرده و نشتی نخواهد داشت یا در مقدار بسیار کم اتفاق می‌افتد.
- گریس‌ها نسبت به انواع روغن صنعتی مورد استفاده برای روان کاری در گستره دمایی وسیعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حقیقت روغن‌ها هنگامی که در محیطی با دمای بالا استفاده شوند تمایل به تبخیر دارند اما گریس‌ها این‌گونه نبوده و نسبت به روغن‌ها تحمل دما و فشار بالا را دارند. به عنوان نمونه می‌توان به گریس گرافیتی با نام تجاری (گرول 1000) اشاره کرد. محدوده دمای کاری این گریس که ظرفیت تحمل بار بالا را دارد از منفی 20 درجه سانتی‌گراد تا مثبت 500 درجه سانتی‌گراد است که قطعاً این مقدار گسترده دمایی کمی نمی‌باشد.
- استفاده از گرافیت برای روانکاری، از خوردگی فلزات جلوگیری میکند. در حقیقت به جهت وجود افزودنی‌های بسیار خوب گریس با ویژگی‌های منحصربه‌فرد، میزان سایش قطعات فلزی و اصطکاکی که میان این قطعات به وجود می‌آید به‌صورت قابل‌توجهی کاهش می‌یابد که این کاهش از خوردگی فلزات جلوگیری خواهد کرد.
در کنار تمام مزیت‌هایی که برای انواع گریس نسبت به روغن صنعتی گفته شد، لازم است به برخی از معایب این ماده نسبت به روغن اشاره کرد.
- گریس قابلیت خنک‌کنندگی کم‌تری نسبت به روغن دارد. این ماده به جهت این‌که نیمه سیال می‌باشد و به دو صورت نیمه جامد و جامد تولید می‌گردد این قابلیت را ندارد که به قطعات بسیار ریز یا مجاری تجهیزات نفوذ کرده و آن‌ها را روان کاری کند. همچنین برای روان کاری درست به کمک گریس نسبت به روغن نیاز به نیروی کار بیشتر و حرفه‌ای است.
- آلودگی‌ها را نمی‌توان از سطوح متحرکی که به کمک گریس روان کاری شده‌اند دور نمود و به جهت ایجاد یک لایه گریس این امکان وجود خواهد داشت که گردوغبار به‌مرور بر روی گریس قرار بگیرد.
در هر صورت و با توجه به مزایا و معایب گفته شده، اشاره به این نکته الزامی است که پیش از انتخاب گریس یا روغن برای روان کاری بهتر است نوع تجهیزات، سرعت و دمای عملیاتی آن‌ها در کنار میزان رطوبت و تغییرات دمایی بررسی شده و متناسب با آن‌ها و هدف نهایی گریس یا روغن مناسب انتخاب گردد.
راهنمای انتخاب گریس
فرق گریس با روغن را دانستیم و از عوامل انتخاب یک گریس باید به نوع آن، مقدار رطوبت موجود در محیط، مقدار دمای عملیات ماشین ها توجه ویژه ای کرد که علاوه بر این موارد تغییرات درجه حرارت نیز اهمیت دارد.
گریسی که انتخاب کرده اید باید از قطعات ماشین در برابر عواملی مانند؛ خوردگی، ساییدگی و زنگ زدگی محافظت کند و یا در حین تماس با قطعات پلاستیکی و لاستیکی سازگاری لازم را داشته باشد، همچنین این نکته را یادآوری کنیم که عمر مفید و قابلیت استفاده مجدد گریس نیز جز نکاتی هست که باید مورد توجه قرار گیرد.
نتیجه گیری
گفتیم که تفاوت روغن صنعتی و گریس در نوع ساختار و نحوه عملکرد این دو روانکار می باشد. روغن های صنعتی به علت ویژگی های خاصی نظیر عدم زنگ زدگی و خوردگی، قابل استفاده در دستگاه های و صنایع مختلف می باشند. البته ماده سفت کننده در گریس نیز وظیفه روان کننده سطح مورد نظر را داشته و در برخی دستگاه های خاص فقط می توان از این ماده استفاده کرد.
