بسیاری از رانندگان و صاحبان خودروها ممکن است از خود بپرسند: آیا ضد یخ با ضد جوش تفاوت دارد؟ برای پاسخ به این سوال، لازم است که به بررسی هر دو محصول و ویژگیهای آنها بپردازیم. در این مقاله، به تعریف و کاربردهای ضد یخ و ضد جوش، و همچنین تفاوتهای اصلی بین آنها خواهیم پرداخت.
ضد یخ و ضد جوش خودرو بخش مهمی از سیستم خنک کننده را تشکیل می دهند. به طور کلی سیستم خنک کننده تمامی خودروها به واسطه این سیال خنک کننده است که عملکرد مطلوبی دارد. در نتیجه باید بگوییم بدون وجود این مایع، سیستم خنک کننده خودرو به خوبی کار نخواهد کرد.
آیا می دانید تفاوت ضد یخ با ضد جوش در چیست؟ آیا هر دوی این ها عملکردی یکسان دارند؟ آنچه که در این بخش ترتیب دادیم تا در موردش اطلاعات مفیدی کسب کنید، معرفی و بررسی تفاوت ضد یخ و ضد جوش است. با روغن سیتی همراه باشید.
ضد یخ چیست؟
قبل از پاسخ به این سؤال، ابتدا باید بدانیم که سیستم خنککننده موتور خودرو چیست و ضد یخ چه نقشی در آن دارد.
موتور اتومبیل با سوزاندن سوخت (بنزین یا گازوییل) انرژی زیادی تولید میکند. بخشی از این انرژی (حدود یکسوم) صرف حرکتکردن خودرو میشود. دوسوم باقیمانده این انرژی تولیدشده به گرما تبدیل خواهد شد.
نیمی از این گرما از طریق اگزوز خارج میشود، اما نیمی دیگر در محفظه موتور باقی میماند.
موتور خودرو باید به روشی خنک شود و این گرما را دفع کند. در غیر این صورت دمای موتور مدام افزایش مییابد تا جایی که اجزای فلزی داخل آن شروع به ذوبشدن میکنند و پس از مدتی کل موتور را تحتالشعاع قرار میدهند. برای جلوگیری از این مشکل به مایع خنککننده نیاز است. مایع خنککننده موتور مایعی بر پایه آب است که گرمای موتور را جذب میکند.
البته خود مایع خنککننده هم بهدلیل گرمای موجود در محفظه موتور داغ میشود. بههمیندلیل سازوکاری در سیستم خنککننده تعبیه شده است که این مایع را برای خنکشدن به رادیاتوری که در قسمت جلوی ماشین قرار دارد منتقل میکند. با حرکت اتومبیل به جلو، هوا در شیارهای رادیاتور که حاوی این مایع خنککننده داغ است جریان مییابد و باعث خنکشدن آن میشود.
در واقع ضد یخ یک مایع است که به سیستم خنککننده خودرو اضافه میشود تا از یخ زدن مایع خنککننده در دماهای پایین جلوگیری کند. این مایع معمولاً شامل ترکیبات شیمیایی خاصی است که باعث کاهش نقطه انجماد آب میشود. همچنین، ضد یخ به عنوان یک عامل محافظ در برابر خوردگی و زنگزدگی نیز عمل میکند. استفاده از ضد یخ در فصلهای سرد سال اهمیت زیادی دارد، زیرا میتواند از آسیبهای جدی به موتور جلوگیری کند.
ضد جوش چیست؟
ضد جوش نیز یک نوع مایع است که برای افزایش نقطه جوش مایع خنککننده طراحی شده است. این محصول به سیستم خنککننده اضافه میشود تا از جوش آمدن مایع خنککننده در دماهای بالا جلوگیری کند. این ویژگی به ویژه در شرایطی که موتور در حالت بارگذاری بالا قرار دارد یا در شرایط جوی گرم عمل میکند، بسیار مهم است.
تفاوت ضد یخ با مایع خنککننده
خیلیها مایع خنککننده را با ضد یخ اشتباه میگیرند و هر دو را یکی میدانند. درحالیکه ضد یخ همان مایع خنککننده نیست، بلکه یکی از دو جزء اصلی تشکیلدهنده آن است. در واقع مایع خنککننده از مخلوط ضد یخ و آب مقطر تشکیل شده است.
خود ضد یخ ترکیبی از آب مقطر و نوعی الکل است. معمولا رایجترین آنها اتیلن گلیکول است، زیرا هم ارزانتر است و هم به هر نسبتی با آب مخلوط میشود. بااینحال بهتازگی ماده جدیدتری به نام پروپیلن گلیکول به بازار عرضه شده است که گرانتر است ولی خطر کمتری دارد.
حال که با تعریف هر دو محصول آشنا شدیم، بیایید به بررسی تفاوت ضد یخ و ضد جوش بپردازیم:
- نقطه انجماد و جوش: اصلیترین تفاوت بین این دو محصول در عملکرد آنها در دماهای مختلف است. ضد یخ به کاهش نقطه انجماد کمک میکند، در حالی که ضد جوش نقطه جوش را افزایش میدهد.
- ترکیبات شیمیایی: هر دو محصول معمولاً ترکیبات شیمیایی متفاوتی دارند. ضد یخ معمولاً شامل الکلها و مواد ضد خوردگی است، در حالی که ضد جوش ممکن است شامل ترکیبات دیگری باشد که نقطه جوش را افزایش میدهد.
- کاربرد: در حالی که هر دو محصول به سیستم خنککننده خودرو اضافه میشوند، معمولاً در فصول مختلف استفاده میشوند. ضد یخ بیشتر در فصل زمستان استفاده میشود، در حالی که ضد جوش بیشتر در فصل تابستان و در شرایط گرمای شدید کاربرد دارد.
زمان استفاده از ضد یخ و ضد جوش
تعیین زمان مناسب برای استفاده از ضد یخ و ضد جوش میتواند تأثیر زیادی بر عملکرد خودرو داشته باشد. در فصول سرد، اضافه کردن ضد یخ به مایع خنککننده ضروری است. در عوض، در دماهای بالا و شرایط گرم، استفاده از ضد جوش بسیار حائز اهمیت است.
اهمیت انتخاب مایعات مناسب
انتخاب مایعات مناسب برای سیستم خنککننده خودرو میتواند به بهینهسازی عملکرد موتور کمک کند. علاوه بر ضد یخ و ضد جوش، استفاده از روغن حرارتی و روغن عملیات حرارتی نیز در برخی موارد میتواند مفید باشد. روغن حرارتی به عنوان مایع انتقال حرارت در سیستمهای گرمایشی و خنککننده استفاده میشود و میتواند از گرم شدن بیش از حد و یا کاهش دما جلوگیری کند. روغن عملیات حرارتی نیز در فرآیندهای صنعتی برای کنترل دما و بهینهسازی عملکرد دستگاهها به کار میرود.
نحوه عملکرد ضد یخ و ضد جوش خودرو
همه ما آب را به عنوان مهمترین مایع برای دفع و رفع حرارت و گرما می دانیم. پس چرا ضد یخ و ضد جوش خودرو به عنوان مکمل به سیستم خنک کننده خودرو اضافه می شوند؟ به طور کلی باید در نظر داشته باشید که حرارت درون موتور به شدت بالاست. این حرارت به گونه ای است که اگر آب به تنهایی در سیستم خنک کننده خودرو وجود داشته باشد، پس از مدت کوتاهی به نقطه جوش می رسد.
زمانی که شما ضد یخ و ضد جوش خودرو را به سیستم خنک کننده اضافه می کنید، در واقع از موتور و سایر قطعات آن در برابر گرما و یخ زدگی محافظت کرده اید. ضد یخ همانطور که از نامش پیداست مانع یخ زدن آب رادیاتور در فصول سرد سال می شود. ضد جوش نیز اجازه نمی دهد دمای آب به 1د درجه سانتی گراد که همان نقطه جوش است برسد.
آیا ضد یخ با ضد جوش تفاوت دارد؟
ضد یخ و ضد جوش خودرو در واقع یک سیال مشترک هستند. در حقیقت این سیال سبز رنگ است که دارای خاصیت ضد جوش و ضد یخ است. بنابراین زمانی که می گوییم ضد یخ یا ضد جوش همزمان در مورد یک سیال صحبت می کنیم. اصلی ترین تفاوت این ها با یکدیگر، عملکردشان است. ضد یخ با توجه به نامش، از انجماد جلوگیری می کند و ضد جوش از بالا رفتن حرارت آب. بنابراین با عملکردشان، دمای آب در حد متناسب باقی خواهد ماند.
ضد یخ و ضد جوش خودرو نقش بسیار مهمی در حفاظت از قطعات موتور دارند. برخی از رانندگان گمان می کنند استفاده از ضد یخ در تابستان ضرورت ندارد. اما باید در نظر داشته باشید به دلیل گرمای زیاد هوا و همچنین حرارت داخل موتور، احتمال آسیب به قطعات خودروی شما وجود دارد. زیرا آب به تنهایی باعث خنثی کردن حرارت نمی شود. بنابراین استفاده از این سیال مهم را جدی بگیرید و حتما در چهار فصل سال از آن استفاده کنید.
وظایف ضد یخ و ضد جوش خودرو
آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که اگر ضد یخ و ضد جوش خودرو در سیستم خنک کننده وجود نداشته باشند، چه اتفاقاتی رخ می دهد؟ در صورتی که در فصول سرد سال، ضد یخی در رادیاتور خودروی شما وجود نداشته باشد، قطعا آب به دمای انجماد می رسد و یخ می زند. به دنبال یخ زدن آب داخل رادیاتور، نه تنها عملکرد سیستم خنک کننده متوقف می شود، بلکه یخ زدگی باعث سوراخ شدن و خرابی جداره های رادیاتور می شود. در نتیجه خسارت سنگینی به خودروی شما وارد می شود.
همچنین در صورتی که از استفاده از ضد جوش خودرو امتناع کنید، قطعا سیستم خنک کننده به یک منبع آب داغ در خودرو تبدیل می شود. با گردش آب داخل و افزایش حرارت، احتمال احتراق داخلی و اشتعال وجود دارد. همچنین به بسیاری از قطعات موتور خودروی شما آسیب وارد می شود. بنابراین در نظر داشته باشید که وظایف ضد یخ و ضد جوش در خودرو به شدت مهم هستند.
کاربرد ضد یخ
مواد شیمیایی موجود در ضد یخ مزایای زیادی برای سیستم خنککننده موتور خودرو دارند. یکی از این مزایا که مهمترین کاربرد ضد یخ است، این است که اجازه نمیدهد مایع خنککننده درون محفظه موتور در هوای زمستانی یخ بزند. اگر میخواهید بدانید که ضد یخ در چه دمایی یخ میزند، اینطور فکر کنید که آب در صفر سانتیگراد یا در ۳۲ درجه فارنهایت منجمد میشود. بنابراین مخلوطی از ۵۰٪ آب و ۵۰٪ ضد یخ در حدود ۳۷- سانتیگراد یا ۳۵- درجه فارنهایت یخ میزند.
کاربرد دیگر ضد یخ این است که نقطه جوش آب را بالا میبرد. همانطور که میدانید آب در ۱۰۰ سانتیگراد یا ۲۱۲ درجه فارنهایت به جوش میآید. هر چه این درجه بالاتر باشد، بهنفع موتور خواهد بود، چرا که آب جوش به موتور آسیب میرساند. مخلوط ۵۰/۵۰ ضد یخ و آب، باعث میشود نقطه جوش آب به جایی بین ۲۴۰ و ۲۷۰ سانتیگراد (۴۶۴ و ۵۱۸ درجه فارنهایت) برسد. البته تعیین دقیق نقطه جوش به فشار مخلوط آب و ضد یخ در محفظه موتور هم بستگی دارد.
نکات مهم در مورد ضد یخ خودرو
1- آب مورد استفاده باید دارای سختی بسیار پایینی باشد و در اصطلاح دییونیزه باشد.
2- توصیه میشود که از ضد یخ بهتنهایی در رادیاتور خودرو استفاده نکنید؛ زیرا مایع ضد یخ قابلیت چندانی در برابر انجماد یا پخش کردن گرما در سیستم خنک کننده ندارد. اگرچه بعضی از شرکتها مانند شرکت پریستون نسبت 50:50 آب و ضد یخ را در محصولات خود رعایت کردهاند و در نتیجه دیگر نیازی به اضافه کردن آب به سیستم رادیاتور نیست.
3-در حالت کلی رنگ ضد یخ هیچ ارتباطی با کیفیت ضد یخ خودرو ندارد و از روی رنگ آن نمیتوان هیچ قضاوتی نسبت بهکیفیت این مایع داشت.
4- ضد یخهای سازندههای مختلف را باهم مخلوط نکنید، حتی در صورتی که از رنگ یکسان برخوردار باشند. این کار ممکن است به سیستم خنک کننده خودرو آسیب برساند.
5- ضد یخ خوب باید در برابر حریق مقاوم باشد و بهراحتی آتش نگیرد.
6- بوی نامطبوع ضد یخ میتواند نشانه دهنده خرابی آن باشد.
7- رقیقسازی ضد یخ باید بر اساس دستورالعمل سازنده صورت گیرد.
8- چنانچه در رادیاتور کف وجود داشته باشد، ابتدا باید رادیاتور را تخلیه کرده و پس از آن کلیه قطعات و لولههای رابط را چک کنید؛ چراکه ضد یخ کف تولید نمیکند.
9- استاندارد GS1 یکی از معتبرترین استانداردهای جهانی در حوزه تولید ضد یخ بهحساب میآید و سازندگانی که دارای این استاندارد و گواهی باشند تا حدود زیادی میتوان به کیفیت محصولات آنها اطمینان داشت.
چرا باید ضد یخ را تعویض کرد؟
همانطور که اشاره شد یکی از مهمترین ویژگیهای ضد یخ، خاصیت ضد خورندگی آن است. این خاصیت ارتباط مستقیم با زمان استفاده از ضد یخ دارد. یعنی اگر ضد یخ بهصورت منظم تعویض نشود، خاصیت ضد خورندگی آن از بین میرود و تاثیر منفی بر عمر موتور خودرو و سیستم خنک کننده میگذارد که ممکن است مالک خودرو را با هزینههای زیادی روبرو کند.
علاوهبر از بین رفتن خاصیت ضد خورندگی ضد یخ، خاصیت مقاومت در برابر سرما و گرما ضد یخ هم به مرور زمان از بین میرود. در صورت از بین رفتن این خاصیت و در صورت تغییرات جوی، احتمال وارد شدن آسیبهای جدی به موتور و سیستم خنک کننده خودرو افزایش مییابد.
زمان مناسب تعویض ضد یخ خودرو
در حالت کلی ضد یخها از نظر کیفی به دو دسته تقسیمبندی میشوند:
- ضد یخهای با پایه معدنی
- ضد یخهای با پایه آلی
ضد یخهای پایه معدنی، عمدهترین نوع ضد یخ در بازار هستند و مناسبترین زمان تعویض آنها دورههای سالیانه است. ضد یخهای پایه آلی، دارای طول عمر بیشتری هستند و در نتیجه عمر مفید آنها در حدود سه سال است. از آنجا که تشخیص این دو مورد نسبت به هم بهسادگی امکانپذیر نیست، توصیه میشود که تعویض ضد یخ به صورت سالانه انجام گیرد.
نتیجهگیری
در پاسخ به سوال آیا ضد یخ با ضد جوش تفاوت دارد؟ میتوان گفت که بله، این دو محصول هر کدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند. شناخت این تفاوتها به شما کمک میکند تا در شرایط مختلف از مایعات مناسب استفاده کنید و از آسیبهای ناشی از دماهای پایین یا بالا به موتور خودرو جلوگیری کنید. همچنین، آگاهی از مایعات دیگر مانند روغن حرارتی و روغن عملیات حرارتی میتواند در فرآیندهای صنعتی و خنککاری مؤثر باشد.
