چرا روغن هیدرولیک تغییر رنگ می دهد؟ در این مقاله قصد داریم به مسئله تغییر رنگ روغن هیدرولیک و علل آن بپردازیم. آگاهی از این موضوع که آیا زمانی که رنگ روغن هیدرولیک از رنگ عسلی و طلایی که رنگ روغن جدید است به قهوه‌ای تیره تبدیل شود، حتماً باید فورا آن را تعویض کنیم و یا خیر بسیار حائز اهمیت است. همچنین قصد داریم اصول و روش‌های چک کردن روغن هیدرولیک را نیز به طور مختصر آموزش دهیم؛ بنابراین تا انتهای این مطلب با روغن سیتی همراه باشید.
چرا رنگ روغن هیدرولیک تغییر میکند؟
اصولا وقتی بحث از نگهداری روانکارها بخصوص روغن هیدرولیک می‌شود سوالاتی از این قبیل مطرح می‌شود. بیشتر افراد روغنی که در سیستم‌های هیدرولیک صنعتی موجود است را با رنگ روغن خودرو خود مقایسه می‌کنند و هنگامی که رنگ روغن هیدرولیک آن‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره در آمد بدون اینکه به مدت زمان سرویس خودرو و روغن توجهی داشته باشند در اسرع وقت به تعویض آن می‌پردازند.
در واقع این مسئله که نگهداری روغن در سیستم‌های هیدرولیک صنعتی بسیار متفاوت تر از روغن موتورهای احتراق داخلی خودرو است کاملا نادیده گرفته می‌شود. تغییر رنگ روغن هیدرولیک در واقع به عنوان یک زنگ خطر برای سرویس و بررسی کردن خودرو است اما نمی‌توان آن را به عنوان یک دلیل کامل جهت تعویض روغن به شمار آورد، چرا که در ابتدا باید دلایل تغییر رنگ روغن هیدرولیک را بدانید.
چرا روغن هیدرولیک تغییر رنگ می دهد؟
از جمله دلایل شایع تیره شدن روغن هیدرولیک می‌توان به تنش حرارتی و اکسیداسیون اشاره کرد که می‌توان گفت هیچ کدام دلیلی برای تعویض روغن هیدرولیک نیستند.
در مرحله اول باید نمونه‌ای از روغن را برای آنالیز کردن به آزمایشگاه ارسال کنید. گاهی دیده شده است که رنگ روغن هیدرولیک تیره شده اما هنوز کاملاً خوب بوده و قابل استفاده است و حتی گاهی نیز مشاهده شده که روغن هیدرولیکی دچار تغییر رنگ نشده است اما از آنالیز روغن رد می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت تغییر رنگ روغن هیدرولیک به تنهایی دلیلی بر غیر قابل استفاده بودن آن نیست.
اما می‌توان گفت که تغییر رنگ روغن و تیره شدن آن می‌تواند به شما چیزهایی راجع به اینکه خودرو دارای مشکلات احتمالی که نیاز به رسیدگی دارند، بگوید. در واقع ممکن است که سیستم شما یک یا چند نقطه حرارتی داغ داشته باشد که در آن نقاط روغن هیدرولیک به طور قابل توجهی گرم شده اما هنگامی که به مخزن می‌رسد، خنک می‌شود.
برای مثال گاهی ممکن است شیر سیستم هیدرولیکی خراب شده باشد و به دلیل این خرابی روغن از طریق دهانه بسیار کوچکی با فشار زیاد عبور کند که این مسئله موجب بالا رفتن حرارت در نقطه‌ای از سیستم شده و از جمله تنها علائمی که موجب فهمیدن وجود چنین مشکلی در سیستم می‌شود تیره شدن رنگ روغن هیدرولیک است. طبق این مثال متوجه می شویم که روغن برای ادامه سرویس مناسب است و این تغییر رنگ دچار تغییر عملکرد سیستم نمی‌شود.
هنگامی که بازرسی و آنالیز روغن هیدرولیک متوجه شوید که ویسکوزیته و عدد اسیدی روغن دچار تغییر رنگ شده است، احتمال اکسیداسیون روغن از میان می‌رود و این نتیجه نمایان می‌شود که تغییر رنگ روغن هیدرولیک به دلیل مسائل حرارتی است که می‌توان با دوربین مادون قرمز مشخص کرد که دما در چه نقطه‌ای افزایش پیدا میکند.
اصلی ترین دلیل تغییر رنگ روغن هیدرولیک
اگرچه اکسیداسیون یا همان ترکیب مواد شیمیایی روغن و اکسیژن از جمله اصلی ترین دلیل‌های تغییر رنگ روغن هیدرولیک و کاهش پایداری آن است اما می‌توان گفت که تغییر رنگ به تنهایی نشانه خوبی برای مشخص شدن سطح اکسیداسیون روغن نیست. چراکه آنتی‌اکسیدان‌ها حین انجام فعالیت و واکنش‌های خود اصولاً رنگ‌هایی مثل زرد کمرنگ تا مشکی ایجاد می‌کنند. عواملی همچون شرایط عملکرد، فرمولاسیون و آلاینده ها هرکدام بدون اینکه موجب خراب شدن خاصیت روغن شوند موجب تغییر رنگ آن می‌شوند.
با اینکه تغییر رنگ می‌تواند یک مسئله نگران کننده باشد اما دانستیم که روغن می‌تواند حتی با وجود تغییر رنگ ویژگی آنتی اکسیدانی خود را حفظ کند. نکته لازم توجه در این زمینه این است که تنها راهی که می‌توان به وسیله‌ی آن از میزان اکسیداسیون روغن مطمئن شد آنالیز کردن آن است در این فرآیند نیز باید به دنبال تغییر عدد اسیدی و افزایش ویسکوزیته روغن باشید.
مثالی که نشان میدهد تغییر رنگ روغن دلیل کافی برای تعویض آن نیست
ممکن است دریچه‌ای از کار افتاده باشد و روغن را با افت فشار قابل توجهی از یک روزنه کوچک عبور دهد. این مورد مقدار نسبتاً زیادی گرما ایجاد خواهد کرد که تنها در مقدار بسیار کمی از روغن سیستم متمرکز می‌شود. تنها علامتی که به شما نشان میدهد چنین مشکل احتمالی وجود دارد تیره شدن روغن است. برای تشخیص این شرایط ابتدا باید آنالیز روغن انجام شود. هنگامی که نمونه‌ای از روغن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مشخص شد که تعداد اسید و ویسکوزیته تغییر نکرده است، در این شرایط احتمال اکسیداسیون روغن از بین می‌رود و نشان میدهد که تغییر رنگ نتیجه تخریب حرارتی است.
در این شرایط بازرسی با یک دوربین مادون قرمز، دریچه گرمای بیش از حد را در یک زمان بسیار کوتاه مشخص میکند. در این شرایط به جای تعویض روغن باید به فکر تعویض دریچه باشید. در این مثال واقعی که برای شما تشریح کردیم تجزیه و تحلیل روغن نشان داد که روغن برای ادامه سرویس کاملاً مناسب است، اما از آنجایی که هیچ تغییر محسوسی در عملکرد سیستم وجود نداشت، ممکن است احتمالی مانند خرابی سوپاپ به خوبی مورد توجه قرار نگیرد تا زمانی که در صورت عدم تغییر رنگ در روغن، سیستم دچار قطعی شود.
اکسیداسیون و تغییر رنگ روغن هیدرولیک
در حالی که اکسیداسیون و یا به عبارتی اتحاد شیمیایی روغن و اکسیژن، یک دلیل رایج برای کاهش پایداری روغن هیدرولیک است، میزان تغییر رنگ نشانه خوبی از سطح اکسیداسیون نیست. آنتی اکسیدان‌ها در حین انجام کار خود واکنش نشان می‌دهند و اغلب رنگ هایی از زرد درخشان تا سیاه تولید می‌کنند.
تعدادی از عوامل شامل فرمولاسیون، شرایط عملیاتی و آلاینده‌ها هستند که هر یک از آن‌ها می‌توانند تغییر رنگ قابل توجهی را بدون تخریب قابل توجه روغن ایجاد کنند. اگرچه تغییر رنگ می‌تواند هشدار‌دهنده باشد، روغن همچنان می‌تواند پتانسیل آنتی اکسیدانی خوبی را حفظ کند. باز هم، تنها راه برای اطمینان از سطح اکسیداسیون مناسب آنالیز روغن است. در نتایج به دست آمده از آنالیز روغن به دنبال افزایش ویسکوزیته و عدد اسیدی روغن به عنوان نشانه‌ای از اکسیداسیون باشید.
وجود ذرات کاتالیزور فلزی، گرما، اکسیژن و آب همگی به اکسیداسیون روغن کمک می‌کنند. با افزایش سطح اسید، احتمال خوردگی اجزا بیشتر می‌شود. با مخلوط شدن آلاینده‍‌های محلول با روغن، ویسکوزیته افزایش می‌یابد. این رسوبات لجن را به صورت یک لایه نازک و نامحلول در سراسر سطوح داخلی سیستم باقی می‌گذارد. خبر بد اینجاست که فرآیند تخریب با قرار گرفتن مداوم در معرض این عناصر تسریع می‌شود.
اکسیداسیون را می‌توان با روش‌های معمول نگهداری به حداقل رساند. سرعت تمام واکنش‌های شیمیایی، از جمله اکسیداسیون، به ازای هر افزایش دمای 10 درجه سانتیگراد (18 درجه فارنهایت) تقریباً دو برابر می‌شود. برای اکثر سیستم‌های هیدرولیک مبتنی بر روغن معدنی، حداکثر دمای توصیه شده 140 درجه فارنهایت (60 درجه سانتیگراد) است. به ازای هر 15 درجه فارنهایت (5 درجه سانتیگراد) بالاتر از این دما، طول عمر روغن به نصف کاهش می‌یابد.
فشار سیستم نیز می‌تواند تفاوت ایجاد کند. با افزایش فشار، ویسکوزیته سیال نیز افزایش می‌یابد که باعث افزایش اصطکاک و تولید گرما می‌شود. همچنین، افزایش فشار منجر به افزایش هوای وارد شده (و در نتیجه اکسیژن) می‌شود و اکسیژن اضافی واکنش اکسیداسیون روغن را تسریع میکند. توصیه می‌شود که فشار سیستم تا حد امکان پایین نگه داشته شود تا حداکثر کارایی سیستم و طول عمر روغن و اجزای سیستم حفظ شود.
آلاینده‌ها عامل دیگری هستند که می‌توانند بر اکسیداسیون تأثیر بگذارند. غلظت 1 درصد لجن در سیال هیدرولیک در مقایسه با سیال بدون لجن، سرعت اکسیداسیون را دو برابر میکند. برخی از فلزات، به ویژه مس، به عنوان کاتالیزور برای واکنش‌های اکسیداسیون، به ویژه در حضور آب عمل می‌کنند. وجود آب و مس در هنگام پاره شدن مبدل حرارتی یک اتفاق رایج است.
در صورت تغییر رنگ روغن بهتر است چه اقدامی انجام دهم؟
وقتی متوجه شدید که رنگ روغن هیدرولیک شما تیره شده است، تصور نکنید که نیاز به تعویض دارد. این احتمال وجود دارد که هنوز همان روغن بتواند به بهترین نحو برای شما کار کند. در این شرایط بهتر است یک نمونه نماینده خوب بگیرید و آن را تجزیه و تحلیل کنید. نماینده‌ترین نمونه بلافاصله در پایین دست پمپ گرفته می‌شود. دومین مکان یا بهترین مکان دقیقاً از مرکز مخزن است که در حین کار کردن سیستم یا بلافاصله پس از خاموش شدن به دست می‌آید.
اگر به تازگی یک برنامه نمونه‌برداری را شروع کرده‌اید، یک نقطه شروع خوب هر 13 هفته یکبار است. تناوب نمونه‌برداری را بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل تنظیم کنید. حداقل سوابق یک سال کامل تجزیه و تحلیل را برای مقایسه و تشخیص روندها در پرونده نگه دارید. تنها در این صورت است که به درستی از وضعیت و سرویس‌دهی سیال هیدرولیک خود مطلع خواهید شد.
اصول و روش های چک کردن روغن هیدرولیک
فرایند چک کردن روغن هیدرولیک دارای اصولی است که اگر آن‌ها را رعایت نکنید سطح روغنی که در مخزن وجود دارد با خطا محاسبه می‌شود یعنی کمتر یا بیشتر از سطح واقعی را نشان میدهد. اینکه سطح روغن هیدرولیک خودرو خود را در چه حالتی اندازه گیری کنید با توجه به نوع خودرو متفاوت است اما توصیه ما به شما این است که موتور را روشن کرده و در حالی که ماشین به صورت درجا در حال فعالیت است فرمان را چند باری به سمت چپ و راست بچرخانید.
در اکثر خودروها مخزن روغن هیدرولیک فرمان به صورت استوانه‌ای شکل و از جنس فلز یا پلاستیک بوده و در کنار تسمه هیدرولیک قرار دارد. با این حال اگر همچنان موفق به پیدا کردن مخزن روغن هیدرولیک نشدید می‌توانید دفترچه راهنمای خودرو خود را مطالعه کنید. اگر جنس مخزن روغن خودروی شما از جنس پلاستیک شفاف بوده باشد در این حالت سطح روغن مشخص است و نیازی به باز کردن درب آن نیست اما اگر از فلز یا پلاستیک کدر باشد باید درب آن را باز کرده و از نشانگر که در زیر در مخزن نصب شده جهت اندازه گرفتن سطح روغن خودرو خود استفاده کنید.
