روغن صنعتی (industrial oil) به گروهی از روانکارها گفته می‌شود که در ترکیب و کامپاندهای مختلف سیال، گریس و روغن قرار دارند. همانطور که از نام و مفهومی روغن صنعتی مشخص است، کاربرد روغن صنعتی برای کاهش سایش و فرسودگی قطعات مختلف استفاده می‌شوند.
روغن های صنعتی طیف وسیعی از روانکارهای صنعتی را تشکیل می دهند که در صنایع مختلف کاربرد بسیار وسیعی دارند. در ادامه این نوشتار به طور مختصر به کاربرد روغن صنعتی پرداخت با روغن سیتی همراه باشید.
آشنایی با انواع روغن صنعتی
روغن آن دسته از مایعات هستند، که با آب مخلوط نمی شوند و به دلیل آن که چگالی آنها کمتر از آب است، روی آب شناور می مانند. اصولاً روغن به چربی اطلاق می شود که در دمای اتاق معمولاً به حالت مایع باشد. روغن ها هم همچون چربی ها متشکل از تری گلیسرید، مونوگلیسرید و مقداری هم دی گلیسرید می باشند.
روغن های صنعتی انواع مختلف داشته که در ادامه به برخی از آنها اشاره خوهیم نمود، از برندهای معروف تولید کننده انواع روغن صنعتی می توان به روغن صنعتی بهران، شل، کاسترول، موبیل و روغن توتال اشاره کرد. اکثر شرکت های تولید کننده روغن های صنعتی از شرکت های بزرگ نفتی جهان می باشند. اما امروزه شرکت هایی هستند که به صورت تخصصی در زمینه تولید روغن و گریس صنعتی فعال می باشند.
تاریخچه روغن های صنعتی
تا پیش ازسال ۱۸۵۶ میلادی روغن صنعتی جهت استفاده در چرخ ها و روانکاری انواع چرخ دنده ها ازمنابع روغـن هـای حیـوانی مثـل روغن نهنگ و گاو استفاده می شد. در برخی موارد نیز از روغن های گیاهی جهت تولید روغن های صنعتی استفاده می شد. ولی به دلیل پایداری پایین در استفاده صنعتی عمر کوتاهی داشتند و سریعاً اکسید و فاسد می شدند. به همین دلیل موارد استفاده آنها محدود بود. به مرور با صنعتی شدن جوامع و کشورها نیاز به روانکارها و روغن های صنعتی با کیفیت و پایداری بالا بیشتر احساس میشد تا قادر باشند اصطکاک بین قطعات و سطوح متحرک راکاهش دهند. و از خوردگی و سایش قطعات جلوگیری کنند.
روغن صنعتی که امروزه می شناسیم عموما پـس ازکشف و استخراج نفت و در سال ١٨٨٣ میلادی و بهبود فرایندهای تقطیر و تصفیه نفت خام و توسعه پالایشگاه ها و تولید لوب کات یا برش نفتی از نفت خام تولیدشده و جایگزین روغن های حیوانی قبلی گردید. تا متناسب با دستگاه های صنعتی جدید نیازهای صنایع جدید را پوشش دهند. استفاده از روغن های صنعتی در روغنکاری خیلی سریع برتری خود را نسبت به انواع قدیمی روغـن ثابـت نمودنـد و در نتیجـه اسـتفاده ازروغن های حیوانی، نباتی یرای روانکاری صنعتی به تدریج منسوخ شد.
همگام با صنعتی شدن کشورها و پیشرفت صنایع مختلف نیازبه روغن های صنعتی باکیفیت و مقاومت بالاتربیشترشد. درابتدا سعی گردید با تصفیه بهتر روغن و افزودن مواد افزودنی مختلف و با کیفیت بالاتر روغن های صنعتی با طول عمر بیشتر تولید شود ولی با پیشرفت علم و تکنولوژی و دست یابی بشر به تکنولوژی های جدید و تولید دستگاه های صنعتی متنوع، نیاز به روغن های صنعتی متعدد با خصوصیات متفاوت بیش از بیش نمایان شد. امروزه روغن های صنعتی که ازطریق فعل و انفعالات شیمیائی پیچیده ای بدست می آیند. این نوع روغن های صنعتی قادر به تحمل میزان وسیعی از فشارها و درجه حرارت ها برای کاربردهای خاص می باشند.
کاربرد روغن صنعتی
مثل تمام روانکارها، روغن صنعتی هم در انواع مینرال و سنتتیک استفاده می‌شود. همانطور که از نام این محصول مشخص است، کاربرد روغن صنعتی در تجهیزات و ماشین‌آلات صنایع مختلف است.
روغن‌های صنعتی براساس درجه‌ی ویسکوزیته در سه نوع سبک، متوسط و سنگین تولید می‌شوند و در صنایع دریایی، کشتی‌رانی، داروسازی، فلزکاری و آهن‌گری، نساجی، صنایع برق و مرتبط با الکتریسیته، صنایع تولید مواد ساختمانی مثل سیمان و گچ، صنایع حمل و نقل هوایی، صنایع شیمیایی، صنایع و کارخانه های مواد غذایی، صنایع پکیج سازی و کارخانه‌‌های تولیدکننده‌ی بسته‌های مختلف نگهداری و عرضه‌ی محصولات و انواع ماشین‌آلات در صنایع و حوزه‌های مختلف کاربرد دارند.
باتوجه به اینکه وظیفه‌ی اصلی روغن صنعتی همان مسئولیت پایه‌ی مواد روانکار است، قطعات متحرک و مختلف ماشین‌آلاتی که در صنایع استفاده می‌شوند، نیازمند این محصول هستند.
سه دسته روغن‌های صنعتی با ویسکوزیته مختلف نقطه ریزش مختلف تولید می‌شوند. روغن صنعتی سبک در ماشین‌آلات مختلف با سرعت حرکت بالا و فشار کاری پایین استفاده می‌شود.
برای مثال صنایع نساجی و ماشین‌آلات بافندگی به این نوع روغن نیاز دارند. در ادامه با معرفی انواع روغن‌های صنعتی، ویژگی‌های ویسکوزیته و نقطه ریزش روغن‌های سبک، متوسط و سنگین بررسی می‌شود.
ویژگی ها و مشخصات مهم روغن صنعتی
روغن های مایع را می توان به سه دسته عمده طبقه بندی کرد. قبل از اینکه در مورد این دسته بندی ها با جزئیات بیشتری صحبت کنیم، مهم است که بدانیم مهمترین خواص روغن چیست.
ویسکوزیته روغن صنعتی
ویسکوزیته مهمترین مشخصه روغن های صنعتی است. با شاخص ویسکوزیته (VI) بیان می شود که نشان دهنده میزان حساسیت ویسکوزیته روان کننده به تغییرات دما است. یک VI بالا نشان می دهد که روان کننده در دماهای مختلف، چه در بالا و چه پایین، پایدارتر است.
نقطه ریزش روغن صنعتی
یکی دیگر از ویژگی های مهم روان کننده های مایع، قابلیت جریان در دماهای پایین یا نقطه ریزش آنها است. به عبارت دیگر، این نشان دهنده دمایی است که در آن روغن روان کننده یخ نمی زند اما به جریان خود ادامه می دهد. از این رو، روانکاری را در دمای شدید خارجی امکان پذیر می کند.
نقطه اشتعال روغن
نقطه اشتعال روغن صنعتی دمایی است که در آن بخار آن یا مخلوط روغن و بخار و هوا می تواند آتش بگیرد یا بسوزد. این به عنوان شاخص خطر آتش سوزی و انفجار روغن ها و سوخت ها در انبار و حمل و نقل عمل می کند.
روغن های صنعتی شامل 15 دسته اصلی می شوند که از روغن دنده صنعتی، روغن کمپرسور هوا و روغن هیدرولیک گرفته تا روغن توربین را شامل می شود. از آنجایی که انواع روغن های صنعتی ارائه شده بسیار متنوع است، ویژگی ها و مزایای آن نیز متنوع است. از جمله این موارد می توان به ضد کف، ضد سایش، ویسکوزیته بالا، پایداری حرارتی و توانایی حمل بار بالا و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد.
انواع روغن صنعتی برای کاهش اصطکاک بین دو سطح استفاده می شوند. آنها در برابر سایش و اصطحکاک محافظت می کنند و حرارت ناشی از سایش را کاهش می دهند. اکثر روان کننده های مورد استفاده در صنعت دارای پایه ارگانیک هستند، به عنوان مثال، یک بخش نفتی یا روغن معدنی.
روان کننده های صنعتی در کاربردهای متعددی در سراسر طیف وسیعی از صنایع استفاده می شوند، مانند:
- خودرو
- مهندسی
- اتوماسیون
- ساخت
- فرآوری مواد غذایی
- نفت و گاز
- پزشکی
هدف روانکار تعیین می کند که چه مواد افزودنی باید به پایه اضافه شود تا عملکرد مورد نظر خود را انجام دهد.
مزایای روغن های صنعتی عبارتند از:
- کاهش اصطکاک
- جداسازی سطح
- انتقال گرما
- محافظت در برابر خوردگی و زنگ زدگی
- محافظت در برابر سایش
- خواص درزگیری و آب بندی
طبقه بندی روغن صنعتی بر اساس کاربرد روغن صنعتی
هر محصول از این دسته روغن های صنعتی از روغن های پایه درجه یک و افزودنی های پیشرفته ساخته شده است تا نیازهای عملیاتی محیط های صنعتی سنگین را برآورده کند.
روغن گردشی
اولین نوع روغن صنعتی برای کاربرد در یاتاقان ها، سیلندرها، چرخ دنده های مخروطی و چرخ دنده های حلزونی در طیف گسترده ای از کاربردهای صنعتی مناسب است. آنها دارای شاخص ویسکوزیته بالا و مقاومت در برابر حرارت هستند و همچنین از اجزای سازنده در برابر سایش، اکسیداسیون، زنگ زدگی و کف محافظت می کنند. به عنوان روغن های گردشی مصنوعی و روغن های گردشی معدنی و در بسیاری از درجه های ISO موجود است.
روغن کمپرسور
روغن های این دسته در پمپ های خلاء، کمپرسورهای هوا و کمپرسورهای پیچی، پیستونی و پره های چرخشی استفاده می شوند. آنها دارای خواص ضد سایش و لایه برداری عالی هستند و از سطوح در برابر اکسیداسیون و زنگ زدگی محافظت می کنند. به عنوان روغن کمپرسور مصنوعی و روغن کمپرسور معدنی و در درجه های مختلف ISO موجود است.
روغن انتقال حرارت
عملکرد آنها ارائه انتقال حرارت ثابت و کم تعمیر و نگهداری در دوره های زمانی طولانی است. به همین دلایل، آنها مجهز به مواد افزودنی زنگ زدگی و اکسیداسیون هستند. به عنوان روغن های انتقال حرارت مصنوعی و روغن های انتقال حرارت معدنی موجود است.
روغن دنده صنعتی
این روغن ها برای مقابله با فشارهای شدید گیربکس های صنعتی، چرخ دنده های کاهش دهنده، ماشین های اختلاط بتن، سیستم های گردش خون و تجهیزات کشاورزی و عرشه دریایی طراحی شده اند. همچنین قطعات را در برابر سایش، خوردگی و اکسیداسیون عایق می کنند. موجود به عنوان روغن دنده با فشار شدید معدنی و روغن دنده با فشار شدید مصنوعی.
روغن های توربین
فرمول روغن های توربین آنها را قادر می سازد تا نیازهای مورد نیاز آب، گاز و یاتاقان های توربین بخار را برآورده سازند. علاوه بر این، به لطف بازدارنده‌های اکسیداسیون، زنگ زدگی و خوردگی و افزودنی‌های ضد سایش ویژه، روانکاری، خنک‌کنندگی و محافظت استثنایی را ارائه می‌کنند. همچنین این روغن های توربین را می توان به عنوان سیال هیدرولیک استفاده کرد و در گریدهای ویسکوزیته مختلف ISO موجود می باشد.
