برسی کامل روغن دنده اتومات

اگر گیربکس خودروی شما اتوماتیک است، باید روغن دنده اتومات را به خوبی بشناسید. زیرا این یکی از مهمترین فاکتورهایی است که خودروی شما به آن احتیاج دارد.

روغن دنده اتومات یک سیال روان کننده برای گیربکس های اتوماتیک است. در گیربکس های اتوماتیک دنده به صورت خودکار و بدون دخالت دست تعویض می شود. بنابراین روانکاری قطعات این نوع گیربکس ها اهمیت فراوانی دارد. آیا می دانید برای خرید روغن دنده اتوماتیک باید به چه ویژگی هایی دقت کنید؟ آیا با اصلی ترین وظایف این روغن آشنایی دارید؟ آنچه که در ادامه این بخش مطالعه می کنید توضیحات و اطلاعات مهمی است که باید در مورد این نوع روغن دنده بدانید. با روغن سیتی همراه باشید.

روغن گیربکس (واسکازین) چیست؟

یکی از روغن‌های مورد استفاده در خودرو، روغن دنده یا واسکازین است. واسکازین کلمه روسی روغن دنده (Gear oil) می‌باشد. واسکازین یا روغن جعبه‌دنده روانسازی است که برای روان‌کاری قطعات متحرک موجود در جعبه‌دنده (گیربکس)، دیفرانسیل و جعبه‌ فرمان خودرو استفاده می‌شود.

روغن دنده نیز مانند روغن موتور مطابق با سطح کیفیت (API) و ویسکوزیته (گرانروی SAE) طبقه بندی می‌شود. این روغن روان ساز دارای گرانروی بسیار کم (حتی در دما‌های پایین) می‌باشد و با فلزات موجود در جعبه دنده (فولاد و آلیاژ‌های مس) به اندازه کافی سازگاری دارد.

وظیفه اصلی واسکازین یا روغن جعبه دنده روانکاری چرخ دنده‌های جعبه دنده‌های دستی و اتومات است.

انواع روغن گیربکس خودرو

روغن‌های گیربکس خودرو در دو نوع تولید می‌شوند:

روغن هیدرولیک MTF: این نوع روغن هیدرولیک برای استفاده در سیستم گیربکس دستی ساخته شده است که به آن Manual Transmission Fluid گفته می‌شود.

روغن هیدرولیک ATF: این نوع روغن برای استفاده در سیستم گیربکس اتوماتیک ساخته شده است و به آن Automatic Transmission Fluid گفته می‌شود.

معمولا روغن های گیربکس اتوماتیک از گرانروی کمتری برخوردار بوده و رقیق تر می باشند که این به خاطر تفاوت قرارگیری چرخ دنده ها و نحوه جایگیری آن ها در جعبه دنده اتوماتیک می باشد.

اما روغن واسکازین دستی، معمولا غلیظ تر بوده و حاوی ترکیبات متفاوتی می باشد که برای دنده های دستی مناسب تر است. بنابراین هیچگاه نباید روغن گیربکس دستی را به جای اتوماتیک به کار برد و یا برعکس.

فرق بین روغن دنده و روغن گیربگس چیست؟

شاید ساده ترین پاسخ به این سوال این باشد که روغن دنده (واسکازین) مخصوص خودروهایی با جعبه دنده دستی(Manual Gear Boxes) و روغن گیربکس (Automatic transmission fluid) مخصوص خودروهایی با جعبه دنده اتوماتیک (Automatic Transmissions) است. شاید در نگاه اول این موضوع بسیار ساده باشد ولی وجود استثناهایی در بعضی موارد باعث شده این موضوع کمی پیچده باشد. برای اینکه بتوانیم درک درستی از اختلاف این دو روان کننده داشته باشیم بهتر است در ابتدا فرق بین جعبه دنده اتوماتیک و جعبه دنده دستی را مورد بررسی قرار دهیم.

هر دو سیستم (گیربکس دستی و گیربکس اتوماتیک) به نوعی عملکرد یکسانی دارند که به ما اجازه تعویض دنده برای کنترل سرعت، قدرت و جهت حرکت را می‌دهند. اما چیزی که باعث اختلاف این دو سیستم می‌شود نوع فرآیند انتقال قدرت با توجه به نوع روغن گیربکس موجود در سیستم است.

گیربکس اتوماتیک Automatic Transmission

روغن گیربکس اتوماتیک نه تنها وظیفه روانکاری سیستم گیربکس اتوماتیک را بر عهده دارد بلکه باید این توانایی را داشته باشد که وظیفه انتقال قدرت از اویل پمپ به کلاچ را داشته باشد که موجب کنترل کردن حرکت دندهها در این سیستم است. بنابراین روغن گیربکس اتوماتیک باید دارای خواص زیر باشد تا این انتقال قدرت به خوبی انجام شود. رنگ این روغن معمولا قرمز یا سبز است و دلیل آن بخاطر تشخیص این روغن از روغن موتور است.

وظایف روغن دنده اتوماتیک

روغن‌های ATF عملکردهای متفاوتی به شرح زیر دارند:

انتقال قدرت موتور از طریق مبدل گشتاور
کنترل دما از طریق انتقال حرارت
روانکاری یاتاقان‌ها و دنده‌ها
روانکاری کلیه سطوح اصطکاک
کنترل تورم آب‌بندها
کنترل اصطکاک در صفحه کلاچ‌ها در دمای متغیر
محافظت از سطوح فلزات در برابر خوردگی
تمیز نگاه داشتن قطعات داخلی گیربکس

ویژگی‌های روغن گیربکس اتوماتیک:

۱-ویسکوزیته یا گرانروی:

برخلاف روغن دنده (روغن گیربکس دستی)، روغن گیربکس اتوماتیک، روغن هیدرولیک رقیق است. طراحی این روغن به گونه‌ای است که دارای گرانروی پایین تری نسبت به روغن گیربکس دستی است تا بتواند به طور کامل تمام قطعات حساس سیستم را روانکاری کند. به طور معمول شاخص گرانروی این روغن‌ها در حدود 0W-5 یا 5W-10 است. مهمترین ویژیگی روغن مورد استفاده در سیستم‌های گیربکس اتوماتیک خاصیت سیالیت روغن است تا بتواند به خوبی قدرت را منتقل کند.

۲-تمیز نگاه داشتن قطعات داخلی گیربکس:

مواد تمیز نگه دارنده موجود در روغن گیربکس اتوماتیک موجب تمیزی کانال‌های ارتباطی روغن گیربکس در کل سیستم شده که در نتیجه بازده کل سیستم گیربکس را افزایش می‌دهد.

۳-مقاومت در برابر دماهای بالا:

روغن گیربکس اتوماتیک همچنین خاصیت خنک کنندگی فوق العادهای دارد که عملکرد آن بیشتر شبیه مایع خنک کننده در سیستم رادیاتور است. روغن گیربکس با ایجاد شرایطی باعث انتقال گرما از دنده ها می‌شود و مانع از داغ شدن دنده‌ها در تماس بایکدیگر می‌شود. البته نقطه جوش در روغن گیربکس اتوماتیک به مراتب پایین تر از روغن گیربکس دستی است که با افزودن مکمل های ویژه‌ای به آن توانسته اند عمر آن را افزایش دهند.

4-مقاومت در برابر تشکیل کف: (Foam inhibitor)

یکی دیگر از ویژگی‌های روغن گیربکس اتوماتیک، خاصیت جلوگیری از تشکیل کف یا به اصلاح کف کردن روغن است. زیرا وجود کف و تشکیل حباب در روغن گیربکس دستی مانع از انتقال قدرت به سیستم گیربکس شده و در نتیجه بازده آن کاهش می‌یابد. از اینرو روغنهای گیربکس دستی دارای خاصیت ضد کف و تشکیل حباب را دارند.

در مجموعه بهترین روغن گیربکس اتوماتیک باید دارای ویژگی‌های زیر باشند:

Dispersants ( قابلیت پراکنده شدن روغن و چسبیدن به سطوح)
Sludge & varnish control (کنترل لجن و رسوبات در سیستم)
Antioxidants ( ضد اکسیداسیون)
Antiwear (ضد خوردگی)
Planetary gear, bushing, thrust washer protection ( مجافظت از چرخ دنده خورشیدی، واشر‌ها و بوش)
Friction modifier (اصلاح کننده اصطکاک)Corrosion inhibitor (محافظت از زنگ زدگی)
Seal swell agent ( مواد نگه دارنده فشار روغن گیربگس و کاهش دهنده آلودگی)
Prevent loss of fluid via seals ( جلوگیری از کاهش روغن گیربگس در لوله‌ها و شیار‌ها)
Viscosity Improver ( بهبود دهنده گرانروی)
Reduce rate of change of viscosity ( کاهش نرخ تغییر ویسکوزیته در سرما و گرما)
Foam inhibitor ( جلوگیری از تشکیل کف)

زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک

توصیه می‌شود پس از طی هر 60000 کیلومتر یا هر 36 ماه، روغن گیربکس را تعویض کنید، اما بهتر است به صورت دوره‌ای سطح و کیفیت روغن را کنترل کنید. اگر روغن گیربکس را به موقع تعویض نکنید، کلاچ‌ها روی یکدیگر سر می‌خورند و صدمه می‌بینند. معمولاً روغن گیربکس اتومات را در کیلومترهای بالا تعویض می‌کنند، اما با این حال اگر با یکی از علامت‌های زیر مواجه شدید، بهتر است به تعمیرگاه یا نمایندگی مراجعه کنید:

شنیدن صدای ناهنجار هنگام تعویض دنده
تعویض سخت دنده‌ها
جا نرفتن دنده
تاخیر در حرکت حتی بعد از تعویض دنده

بررسی دوره‌ای روغن گیربکس اتوماتیک

برای این که عملکرد گیربکس خودرو دچار مشکل نشود، سطح روغن گیربکس باید ثابت باشد. دقت کنید که روغن گیربکس تبخیر نمی‌شود، پس اگر سطح روغن پایین‌تر از حد استاندارد باشد، حتماً در جایی نشتی وجود دارد که لازم است تعمیر شود. به علاوه بالا بودن سطح روغن هم ممکن است باعث تولید حباب شود که در نهایت به اکسید شدن روغن و اختلال در عملکرد گیربکس منجر می‌شود.

بعضی از خودروهای قدیمی به گیج روغن گیربکس مجهز هستند، اما در خودروهای جدیدتر گیج وجود ندارد. خودرو بسته به نوع آن ممکن است مجهز به سیستم سنجش آلودگی یا هشدار زمان تعویض روغن گیربکس باشد.

اگر می‌خواهید خودتان دست به کار شوید و روغن گیربکس را چک کنید، ابتدا باید خودرو را در سطحی صاف پارک کرده و موتور را خاموش کنید. اجازه دهید موتور کاملا سرد شود و همچنین روغن گیربکس اتوماتیک به طور کامل در مخزن روغن ته‌نشین شود. سپس به دفترچه راهنما خودرو مراجعه کرده و محل ورود روغن گیربکس اتوماتیک را پیدا کنید.

با استفاده از پیچ گوشتی مخصوص درب مخزن را باز کنید. بعد از باز کردن پیچ ممکن است روغن گیربکس اتوماتی از پیچ سرریز شود که نشان‌دهنده میزان کافی روغن موجود در جعبه دنده اتوماتیک است. به سرعت پیچ را ببندید و اطراف آن را تمیز کنید. اما توصیه می‌کنیم برای کنترل روغن گیربکس به مکانیک‌های مجرب یا نمایندگی‌های مجاز مراجعه کنید.

خرید روغن گیربکس مناسب

روغن گیربکس اتومات نقش حیاتی در عملکرد خودرو دارد و اشتباه در انتخاب روغن ممکن است خسارت زیادی به خودرو وارد کند. هنگام خرید روغن گیربکس دقت کنید که روغن همه ویژگی‌هایی را که گفتیم، داشته باشد تا سیستم گیربکس خودروی شما آسیب نبیند. برای انتخاب روغن گیربکس مناسب، بهترین منبع دفترچه راهنمای خودرو است.

اگر سطح روغن گیربکس پایین آمده، از همان مارک روغن برای پر کردن مخزن استفاده کنید. چون حتی در صورت یکسان بودن گرانروی، مخلوط کردن دو نوع روغن به سیستم گیربکس صدمه می‌زند. اگر می‌خواهید از روغن دیگری استفاده کنید، حتماً مخزن را خالی کنید.

از خریدن روغن‌های بی‌نام و نشان و فله‌ای خودداری کنید. این کار ممکن است در کوتاه‌مدت هزینه‌های شما را کاهش دهد، اما در درازمدت به سیستم گیربکس صدمه می‌زند و هزینه‌های زیادی را به شما تحمیل می‌کند. برای خرید روغن موتور می توانید از مشاوران روغن سیتی کمک بگیرید.