طبیعی است که دستگاهی به پیچیدگی یک خودرو به برخی وسیله‌ها و ابزار مصرفی نیاز داشته باشد تا بهترین عملکرد و بازده را از خود به نمایش بگذارد. صاحبان خودرو باید به خوبی با چنین لوازمی آشنایی داشته باشند و به هیچ وجه از خرید و استفاده از هرکدام، دریغ نکنند. روغن موتور یکی از وسیله‌های بسیار کاربردی برای تمام خودروها است که رانندگان نباید آن را نادیده بگیرند؛ چراکه بی‌توجهی به تعویض روغن موتور، هزینه‌ها و آسیب‌های مخرب و جبران‌ناپذیری برای موتور خودرو به همراه خواهد داشت. این در حالی است که اکثر صاحبان خودرو حتی از کارایی و انواع روغن موتور شناخت کاملی ندارند.
موتور خودرو ماشین مکانیکی فلزی است که با نهایت ظرافت و دقت طراحی و تولید می‌شود. با این وجود، برخی مشکلات همانند استهلاک بالا، اصطکاک، سایش و پوسیدگی در آن قابل مشاهده است. تعمیر و رفع این مشکلات و معایب، هزینه بسیاری برای صاحبان خودرو به همراه خواهد داشت. تنها راه از بین بردن این مشکلات و به حداکثر رساندن بازده خودرو، استفاده از روغن موتور است. در ادامه همراه روغن سیتی باشید تا با این ماده روان کننده آشنا شوید.
روغن موتور چیست؟
روغن موتور یکی از اجزای اساسی موتور خودرو است که برای راندمان بهتر و عمر طولانی‌تر موتور استفاده می‌شود. این روغن با کاهش اصطکاک بین قطعات داخل موتور، حرارت را از قطعات جدا می‌کند و از ایجاد خرابی در موتور جلوگیری می‌کند. همچنین، با برداشتن ذرات آلودگی و رسوب‌های موجود در موتور، کیفیت سوخت و راندمان موتور نیز بهبود می‌بخشد. انتخاب و استفاده از روغن موتور مناسب با توجه به نوع موتور و شرایط کاری آن، می‌تواند تأثیر بسزایی در عملکرد خودرو داشته باشد.
به طور کلی، روغن موتور به دو دسته تقسیم می‌شود: روغن معدنی و روغن سنتتیک. روغن معدنی از نفت خام استخراج می‌شود و پس از پالایش در مراحل مختلف، به صورت تماماً طبیعی تولید می‌شود. در حالی که روغن سنتتیک با ترکیبی از ترکیبات شیمیایی تولید می‌شود و معمولاً برای موتورهایی با عمر طولانی‌تر و شرایط کاری سخت‌تر توصیه می‌شود.
محتویات روغن موتور
برای اینکه تولیدکننده روغن موتور، این محصول را با کیفیت و مشخصات مورد نظر در بازار عرضه کند، باید در انتخاب مواد پایه و افزودنی‌های روغن موتور دقت کافی داشته باشد. روغن موتورها دو محتوای اصلی دارند که با مخلوط کردن آن‌ها، محصول نهایی تولید می‌شود. این دو محتوای اصلی عبارت‌اند از: مواد پایه و مواد افزودنی روغن موتور. هرچقدر این دو محلول کیفیت بالاتری داشته باشند، محصولی با کیفیت بالاتر تولید شده و شاهد عملکرد بهتری در خودرو خواهیم بود. عموما شما می‌توانید اطلاعاتی همانند نوع افزودنی، شیوه تولید، شاخص گرانروی و سطح کیفیت هر روغن موتور را روی محصول مشاهده کنید.
انواع روغن موتور
همان طور که می‌دانید، روغن موتور در انواع مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شود. به همین دلیل، صاحبان خودرو باید این انواع مختلف را کاملا بشناسند و بهترین مورد را برای خودرو خود خریداری کنند. روغن موتورها با توجه به شیوه تولید دسته‌بندی می‌شوند و میتوان شیوه تولید انواع روغن موتور را روی لیبل محصولات مشاهده کرد. انواع روغن موتور از نظر شیوه تولید به 3 مورد کلی تقسیم می‌شوند که این 3 مورد عبارت‌اند از:
انواع روغن موتور: مینرال
ابتدایی‌ترین روغن موتورها در جهان، روغن موتورهای مینرال هستند که تاریخچه بسیار طولانی دارند. از آنجایی که شیوه تولید این روغن موتورها بسیار پیش‌پاافتاده و ابتدایی است، سطح کیفی بسیار مرغوبی ندارند. البته همچنان در موتور برخی از خودرورهای قدیمی مثل پیکان، از این نوع روغن موتور استفاده می‌شود. اما دقت کنید که اگر از این نوع روغن موتور در خودروهای جدید استفاده کنید، به موتور خودرو آسیب‌های جدی وارد خواهد شد.
انواع روغن موتور: سنتتیک
از آنجایی که نمی‌توان در خودروهای امروزی از روغن موتور مینرال استفاده کرد، متخصصان و کارشناسان مجرب در صنعت روغن موتور، نوع دیگری از روغن موتور را تولید کردند. روغن موتورهای سنتتیک در حال حاضر از جدیدترین محصولات بازار به شمار می‌روند و بالاترین کیفیت را میان دیگر روغن موتورها دارند. روغن موتور سنتتیک را میتوان در تمامی خودروها استفاده کرد و قطعا مزایای بسیار زیادی برای تمامی خودروها به همراه خواهد داشت. البته شایان ذکر است که این روغن موتور قیمت بالاتری نسبت به انواع دیگر روغن موتور دارد و عموما صاحبان خودروهای گران قیمت از آن استفاده می‌کنند.
انواع روغن موتور: نیمه سنتتیک
یکی دیگر از شیوه‌های طراحی و تولید روغن موتور، نیمه سننتیک نام دارد. روغن موتورهای نیمه سنتتیک در حال حاضر از محبوب‌ترین محصولات در بازار روغن موتور ایران هستند که میتوان شاهد استقبال چشمگیر صاحبان خودرو از این محصول بود. این روغن موتور با تلفیق شیوه سنتتیک و مینرال به دست می‌آید و کیفیت بسیار بالاتری نسبت به روغن موتور مینرال دارد. هرچند که کیفیت آن به هیچ وجه با روغن موتورهای سنتتیک قابل مقایسه نیست. عموما روغن موتور نیمه سنتتیک بهترین انتخاب برای استفاده در خودروهای میان‌رده ایرانی به شمار می‌آید.
آشنایی با شاخص گرانروی انواع روغن موتور
فاکتورهای مختلفی بر روی کیفیت و عملکرد روغن موتور تاثیر‌گذار هستند. گرانروی (غلظت)، شاخصه مهم و اصلی در انتخاب روغن موتور است که به عنوان یکی از مختصات فیزیکی سیالات مطرح می‌شود. ویسکوزیته در واقع به مقاومت مایع در برابر جریان یافتن اطلاق می‌شود. برای مثال گرانروی یا غلظت عسل بسیار بیشتر از آب است. گرانروی سیالات تابعی از دما است و با افزایش دما گرانروی سیالات کاهش (شل شدن) می‌یابد و بالعکس با کاهش دما شاهد افزایش گرانروی سیالات (سفت شدن) خواهیم بود.
حال این موضوع در روغن موتور خودرو هم اتفاق می‌افتد؛ به‌طوری‌که اگر گرانروی روغن موتور با کاهش دما افزایش یابد و در زمان استارت به سختی جریان پیدا کند، روغن به سختی به تمام قطعات متحرک موتور می‌رسد و این موضوع سبب اصطکاک و فرسایس قطعات می‌شود. همچنین زمانی‌که دمای موتور افزایش پیدا می‌کند، چنانچه روغن موتور با کاهش گرانروی یا شل شدن مواجه شود؛ در این‌صورت نمی‌تواند به خوبی سطح قطعات را پوشش دهد و سبب اختلال در عملکرد موتور خودرو می‌شود؛ بنابراین روغن موتور خودرو باید از گرانروی استانداردی برخوردار باشد.
اما نکته مهم دیگری که در مورد این شاخص وجود دارد، تاثیر دمای هوا بر روی آن است. از آنجایی که غلظت و میزان گرانروی روغن موتور در هوای سرد فصل زمستان افزایش می‌یابد و ایران نیز کشوری چهارفصل است، باید از روغن موتوری با شاخص گرانروی متغیر در خودرو خودتان استفاده کنید. شاخص گرانروی روغن موتورها به شکل یک عبارت نوشته می‌شود و میتوان آن را روی لیبل محصول مشاهده کرد. درواقع عبارتی همانند10W-40یا 20W-5 روی محصولات درج می‌شود. عدد ابتدایی این عبارت که در کنار حرف W نوشته می‌شود، شاخص گرانروی روغن موتور در فصل زمستان و عدد دیگر این عبارت، مشخص‌کننده گرانروی آن در فصل تابستان می‌باشد.
شاخص API در انواع روغن موتور
قطعا برای اینکه بتوان کیفیت و کارایی روغن موتورهای موجود در بازار را تشخیص داد، باید یک شاخص معتبر و قابل قبول برای آن در نظر گرفت؛ چراکه تمامی خودروهای دیزلی و بنزینی نمی‌توانند از یک روغن موتور واحد استفاده کنند و مطمئنا هر خودرویی نیازهای جداگانه و کاملا متفاوتی دارد. برای اینکه بتوانیم کیفیت و کارایی یک روغن موتور را تشخیص دهیم، عموما از شاخص API کمک می‌گیریم. این شاخص که توسط انجمن نفت آمریکا به تمام جهانیان معرفی شده، در تمام کشورهای جهان به رسمیت شناخته می‌شود و کیفیت محصولات را براساس این شاخص بین‌المللی می‌سنجند.
این شاخص که هویت روغن موتور و سطح کیفی آن را برای مشتریان مشخص می‌کند، با دو حرف انگلیسی نمایش داده می‌شود. حرف اول آن عموما از بین دو حرف S و C انتخاب شده و اهمیت زیادی دارد. هرکدام از این حروف نشان‌دهنده نوع خاصی از روغن موتور هستند و صاحبان خودرو همواره باید به آن توجه داشته باشند.
اگر حرف اول این عبارت با S شروع شود، یعنی این روغن موتور مختص خودروهای بنزینی است و نمی‌توان آن را در ماشین‌هایی با موتور دیزلی استفاده کرد. شما اگر صاحب یک خودروی دیزلی هستید، باید روغن موتوری با دسته‌بندیC از شاخص API را برای خودرو خود خریداری کنید.
حرف دوم این شاخص، با حروف انگلیسی A الی N نوشته می‌شود که نشان‌دهنده سطح کیفیت هر محصول است. هرچقدر این حروف به N نزدیک‌تر باشند، کیفیت بالاتری دارند و قطعا قیمت بالاتری نیز خواهند داشت. امروزه روغن موتورهای SN, SM, SL برای خودروهای سواری در ایران بسیار محبوب هستند و میتوان شاهد فروش این محصولات در سرتاسر کشور بود. تولیدکنندگانی همانند بهران، پترونام سهند، اسپیدی و مواردی از این قبیل، این روغن موتورها را به صورت گسترده تولید می‌کنند.
خلاصه مقاله
روغن موتور از اجزای اصلی موتور خودرو است و برای راندمان بهتر و عمر طولانی‌تر موتور استفاده می‌شود. روغن موتور با کاهش اصطکاک بین قطعات داخل موتور، حرارت را از قطعات جدا می‌کند و از ایجاد خرابی در موتور جلوگیری می‌کند. همچنین با برداشتن ذرات آلودگی و رسوب‌های موجود در موتور، کیفیت سوخت و راندمان موتور نیز بهبود می‌بخشد. روغن موتور به دو دسته تقسیم می‌شود: روغن معدنی و روغن سنتتیک. انتخاب و استفاده از روغن موتور مناسب با توجه به نوع موتور و شرایط کاری آن، می‌تواند تأثیر بسزایی در عملکرد خودرو داشته باشد.
– شاخص گرانروی یا غلظت، مهمترین عامل در انتخاب روغن موتور است.
– ویسکوزیته، مقاومت مایع در برابر جریان است که تابعی از دما است.
– در هوای سرد فصل زمستان، گرانروی روغن موتور افزایش می‌یابد و باید از روغن با شاخص گرانروی متغیر استفاده شود.
– شاخص API نیز برای تشخیص کیفیت و کارایی روغن موتور استفاده می‌شود و با دو حرف انگلیسی نمایش داده می‌شود. حرف اول نشان‌دهنده نوع خاصی از روغن موتور است و حرف دوم نشان‌دهنده سطح کیفیت هر محصول است.
سوالات متداول
1. آیا روغن موتور سنتتیک برای تمامی خودروها مناسب است؟
بله، روغن موتور سنتتیک را میتوان در تمامی خودروها استفاده کرد و قطعا مزایای بسیار زیادی برای تمامی خودروها به همراه خواهد داشت.
2. آیا استفاده از روغن موتور مینرال در خودروهای جدید ضرر دارد؟
بله، استفاده از روغن موتور مینرال در خودروهای جدید ممکن است به موتور خودرو آسیب‌های جدی وارد کند. بهتر است برای خودروهای جدیدتر از روغن موتور سنتتیک یا نیمه سنتتیک استفاده شود.
3. چه تاثیری دمای هوا بر روی شاخص گرانروی روغن موتور دارد؟
– غلظت و میزان گرانروی روغن موتور در هوای سرد فصل زمستان افزایش می‌یابد.
4. چگونه دمای موتور خودرو تاثیری بر روغن موتور دارد؟
– افزایش دمای موتور با کاهش گرانروی روغن موتور منجر به اختلال در عملکرد موتور خودرو می‌شود.
5. چگونه شاخص گرانروی روغن موتورها در فصل تابستان و زمستان مشخص می‌شود؟
– شاخص گرانروی روغن موتورها به شکل یک عبارت نوشته می‌شود که عدد ابتدایی آن در کنار حرف W شاخص گرانروی روغن موتور در فصل زمستان و عدد دیگر این عبارت، مشخص‌کننده گرانروی آن در فصل تابستان می‌باشد.
6. چه تفاوتی بین روغن موتورهای دسته‌بندی S و C از شاخص API وجود دارد؟
– روغن موتورهای دسته‌بندی S برای خودروهای بنزینی و روغن موتورهای دسته‌بندی C برای خودروهای دیزلی مناسب هستند.
7. چگونه شاخص API می‌تواند به تشخیص کیفیت و کارایی روغن موتور کمک کند؟
– شاخص API هویت روغن موتور و سطح کیفی آن را برای مشتریان مشخص می‌کند و کیفیت محصولات را براساس این شاخص بین‌المللی می‌سنجند. حرف اول این شاخص نشان‌دهنده نوع خاصی از روغن موتور و حرف دوم آن نشان‌دهنده سطح کیفیت هر محصول است.
