روغنها به عنوان یکی از اصلیترین مواد مورد نیاز در روانکاری و محافظت از تجهیزات و ماشینآلات صنعتی و خودروها شناخته میشوند. اما تفاوت روغن صنعتی و روغن ماشین چیست؟ هر کدام از این روغنها دارای ویژگیها و کاربردهای خاصی هستند که برای عملکرد بهینه در شرایط مختلف طراحی شدهاند.
بهاحتمال زیاد تمام افرادی که دارای خودروی شخصی هستند یا از علاقهمندان حوزه خودرو و صنایع خودروسازی هستند، اهمیت موتور خودرو و قوای محرکه را بهخوبی درک میکنند.
افرادی که دارای خودروی شخصی هستند، مسئولیتهایی هم دارند که انجام آن ها از وظایف این افراد بهحساب میآید. از جمله مهمترین این وظایف میتوان به نگهداری و مراقبت از موتور اشاره داشت.
برای نگهداری و مراقبت از موتور به بهترین شکل ممکن باید به یاد داشته باشید که استفاده کردن از بهترین و باکیفیتترین روغن ماشین دارای اهمیت بسیار زیادی است. از روغن برای نگهداری و مراقبت از موتور، گیربکس، اکسل و قطعات دیگر خودرو استفاده میشود.
اهمیت استفاده از روغنموتور در خودرو بهاندازهای زیاد و مهم است که برخی از کارشناسان و متخصصان از آن بهعنوان خون در رگهای خودرو یاد میکنند. حال تصور کنید خون به مقدار کافی در رگهای بدن موجود نباشد! برای بررسی تفاوت روغن صنعتی و روغن ماشین و اطلاع از ویژگی ها و کاربرد های هرکدام تا انتهای مقاله با روغن سیتی همراه باشید.
روغن ماشین چیست؟
روغن ماشین یا روغن موتور، مایعی است که برای روانکاری و محافظت از موتورهای خودروها استفاده میشود. این روغنها برای کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک موتور و جلوگیری از سایش و خرابی طراحی شدهاند. یکی از انواع پرکاربرد روغن ماشین، روغن موتور بنزینی است که برای موتورهای بنزینی خودروها استفاده میشود. روغن موتور بنزینی علاوه بر روانکاری، وظیفه خنکسازی موتور و جلوگیری از تشکیل رسوبات و ذرات معلق را نیز بر عهده دارد.
سالها پیش، روغن ماشین تنها ترکیبی از روغن پایه و چند افزودنی بود که برای روانکاری، کاهش سایش، تمیز کردن، سرد کردن و محافظت از قطعات مختلف موتور استفاده میشد.
اما روغن ماشین در عصر مدرن، کاملا با گذشته فرق میکند؛ روغن موتورهای جدید، ترکیبی پیچیده از روغنهای پایه و افزودنیهای مختلف با فرمول ویژه هستند که با ویژگیهای زیر تولید میشوند:
– روانکاری و جدا کردن قطعات متحرک ماشین
– کاهش استهلاک پیشرانه
– کمک به جلوگیری از تجمع لجن و رسوب در موتور و بخشهای داخلی آن
– حذف کردن و نگهداشتن گردوخاک و ذرات خارجی در روغن و جلوگیری از ورود این آلودگیها به موتور تا زمان تعویض روغن بعدی
– سرد کردن بخشها و قطعات مختلف موتور
– افزایش کارایی و بهبود مصرف سوخت ماشین
– محافظت از موتور هنگام کارکرد در گسترهی دمای پایین و بالای محیط
– کمک به محافظت از سیستم ضدآلایندگی خودرو
همانطور که مشخص است، کاربرد روغن موتورهای مدرن بسیار بیشتر از تنها روانکاری قطعات است. روغن ماشین مسئولیت محافظت از موتور در برابر استهلاک را دارد، به افزایش عملکرد فنی کمک میکند و محافظ قطعات متحرک پیشرانه درمقابل گردوخاک و ذرات خارجی است.
روغن موتور ماشین بهطور کلی از دو بخش تشکیل میشود؛ روغنهای پایه و افزودنیها. معمولا بین ۷۰ تا ۹۰ درصد محصولات امروزی را روغنهای پایه تشکیل میدهند؛ روغنهای پایه از گاز طبیعی یا نفت خام بهدست میآیند. ۱۰ تا ۳۰ درصد دیگر روغن از افزودنیها تشکیل شده است. افزودنیها را میتوان به چند دسته تقسیم کرد:
– افزودنیهای جداکننده
– افزودنیهای شوینده
– افزودنیهای ضداستهلاک
– مکملها برای کاهش سایش و روانکاری بهتر
– افزودنیهای آنتیاکسیدان
– مواد ضدفوم
– افزودنیهای بازدارنده خورندگی
– مواد افزایشدهندهی شاخص گرانروی روغن
– افزودنیهای دپرسنت نقط ریزش روغن
وظایف روغن ماشین
روغنهای صنعتی به طور عمده در ماشینآلات و تجهیزات صنعتی به کار میروند. این روغنها به منظور افزایش عمر مفید تجهیزات و کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری مورد استفاده قرار میگیرند. برخی از روغنهای صنعتی مانند روغن دنده صنعتی برای تجهیزات و ماشینآلات با فشار بالا و بار سنگین طراحی شدهاند. این نوع روغنها میتوانند از سایش و خرابی دندهها در ماشینآلات سنگین جلوگیری کرده و عملکرد بهینه آنها را حفظ کنند.
در مقابل، روغن ماشین برای موتورهای احتراق داخلی طراحی شده است. این روغنها باید بتوانند از قطعات متحرک داخل موتور محافظت کنند و به بهبود عملکرد موتور و کاهش مصرف سوخت کمک کنند. روغن موتور بنزینی یکی از پرکاربردترین انواع روغن ماشین است که برای موتورهای بنزینی استفاده میشود و ویژگیهایی مانند پایداری حرارتی، کاهش اصطکاک و جلوگیری از تشکیل رسوبات را داراست.
کاهش اصطکاک بین اجزاء موتور ساخته شده از قطعات متحرک است که بین آنها اصطکاک وجود دارد. وقتی که اصطکاک باشد، باعث تولید گرما میشود. روغن ماشین، باعث از بین رفتن اصطکاک بین قطعات فلزی میشود تا گرمای تولید شده، باعث داغ شدن موتور نشود. همچنین موجب جلویگری از ساییدگی قطعات میشود. تعمیر و تعویض قطعات موتور هزینه زیادی دارد در نتیجه بهتر است با انتخاب یک روغن موتور مناسب، در هزینهها صرفهجویی کنید.
جلوگیری از زنگ زدگی
برای ایجاد احتراق، لازم است سوخت با هوا مخلوط شود. اکسیژن موجود در هوا باعث زنگ زدگی و خوردگی در فلزات میشود. با استفاده از روغن ماشین مناسب اثرات اکسیدکنندگی به حداقل میرسد.
جذب مواد ناخواسته که به موتور آسیب میرساند
اسیدها و اکسید سیلیکون در فرایند احتراق به صورت ناخواسته تولید میشوند. این مواد در صورت ورود به موتور باعث آسیب به آن میشوند. روغن موتور درست مثل یک آهنربا عمل میکند و با جذب این مواد مانع رسیدن آنها به قسمتهای موتور میشود.
آشنایی با روغن صنعتی
روغن صنعتی (industrial oil) به گروهی از روانکارها گفته میشود که در ترکیب و کامپاندهای مختلف سیال، گریس و روغن قرار دارند. همانطور که از نام و مفهومی روغن صنعتی مشخص است، این دسته از محصولات برای کاهش سایش و فرسودگی قطعات مختلف استفاده میشوند.
ویژگی چگالی کمتر روغنها در مقایسه با آب، باعث شناور شدن آنها در آب و مایع بودن آنها در دمای معمولی میشود. چربیهای اشباع نشدهی روغنها باعث میشود که در دمای معمولی بهحالت مایع باقی بمانند.
در برخی محصولات و نمونههای خاص روغن صنعتی میتواند در کاهش یا جلوگیری از مقاومت الکتریکی کاربرد داشته باشد و درعین حال، رسانایی گرمایی را هم افزایش دهد.
روغن صنعتی شامل تمام گروههای گازی، مایعهای طبیعی، حیوانی، گیاهی، معدنی، مشتقات اسید چرب و متریالهای دیگر، گریسهای ماده معدنی، پلیمر، صابونی ساده و صابونی کمپلکس میشود.
روغنهای صنعتی که امروز شرکتهای بزرگ در دنیا عرضه میکنند، با نمونههای اولیه در دو قرن پیش تفاوت دارند. در اواسط قرن نوزدهم، روغن صنعتی برپایه چربی حیوانی (مثل گاو) برای روانکاری و روانسازی قطعات فلزی مثل چرخدندهها تولید میشد.
این روغنها چون پایهی منبعشان حیوانی بودند، بهراحتی پس از مدتی که در معرض هوا قرار میگرفتند، اکسید میشدند.
پس از چند دهه استفاده از این نوع روغن صنعتی و با استخراج نفت از دل زمین، دوران جدید در صنایع روغنی آغاز شد. با کشف نفت خام، فرآینده تصفیه و بهدست آوردن روغنهای مدرن جایگزین روشهای سنتی شد و ماشینآلات مجهز، تولید نمونههای باکیفیت را بسیار آسانتر کردند.
اولین نمونههای روغنهای صنعتی پایه نفتی خیلی زود عملکرد بهترشان را در مقایسه با منابع حیوانی نشان دادند و با پیشرفت در دیگر صنایع، روغنهای صنعتی مدرن بازار را تسخیر کردند.
بهمرور زمان و با مهندسی ماشینآلات پیشرفته، ترکیب روغن پایه با افزودنیهای مختلف و اختصاصی شرکتها متنوع آغاز شد و طولی نکشید که در یک دوران آزمایش و ارزیابی، بهترین نمونهها با ماندگاری بالا و عملکرد بهینه روانکاری تولید شدند.
جدیدترین روغنهای صنعتی براساس پچیدهترین روشها و فرمولاسیون ویژه تولید میشوند و در حوزههای مختلف کاربردی و صنعتی، استفادهی روزافزون دارند. روغنهای صنعتی بر پایه گیاهی هم تولید میشوند.
خواص مهم روغن
ویسکوزیته
گرانروی مهمترین مشخصه روغنهای صنعتی است. با شاخص ویسکوزیته (VI) بیان میشود؛ که نشان دهنده میزان حساسیت ویسکوزیته روان کننده به تغییرات دما است. ویسکوزیته بالا نشان میدهد که روان کننده در دماهای مختلف، بالا و پایین پایدارتر است.
نقطه ریزش
یکی دیگر از ویژگیهای مهم روان کنندههای مایع، توانایی آنها در جریان در دماهای پایین یا نقطه ریزش آنها است. به عبارت دیگر، این نشان دهنده دمایی است که در آن روغن روان کننده یخ نمیزند بلکه به جریان خود ادامه می دهد. بنابراین، روانکاری را در دمای شدید خارجی امکان پذیر میکند.
نقطه اشتعال
نقطه اشتعال روغن صنعتی دمایی است که در آن بخار آن یا مخلوط روغن و بخار و هوا میتواند آتش بگیرد یا بسوزد. به عنوان نشانگر خطر آتش سوزی و انفجار روغنها و سوختها در انبار و حمل و نقل عمل میکند.
تفاوت روغن صنعتی و روغن ماشین
در طول این مقاله به بررسی ویژگیهای روغن ماشین و روغن صنعتی پرداختیم و سعی کردیم اطلاعاتی جامع دررابطهبا این حوزه به شما ارائه دهیم. بااینحال لازم است که برخی از تفاوت روغن صنعتی و روغن ماشین را بررسی خواهیم کرد.
یکی از تفاوتهای مهم بین روغن صنعتی و روغن ماشین در شرایط کاری آنهاست. روغنهای صنعتی برای محیطهای کاری سختتر طراحی شدهاند و باید در برابر شرایطی مانند دماهای بسیار بالا یا پایین، فشارهای سنگین و آلودگیهای محیطی مقاومت کنند. این روغنها معمولاً در ماشینآلات سنگین، توربینها، کمپرسورها و تجهیزات صنعتی دیگر مورد استفاده قرار میگیرند. از سوی دیگر، روغنهای ماشین برای موتورهای خودرو طراحی شدهاند و باید عملکرد بهینهای در دماهای مختلف و تحت فشارهای موجود در داخل موتور ارائه دهند.
روغن دنده صنعتی به عنوان یکی از روغنهای پرکاربرد در صنایع، دارای ویژگیهایی است که برای محافظت از سیستمهای انتقال قدرت و دندههای سنگین طراحی شدهاند. این روغنها معمولاً دارای افزودنیهایی هستند که از سایش، خوردگی و زنگزدگی دندهها جلوگیری میکنند و در برابر فشارهای بسیار بالا مقاوم هستند. به همین دلیل، روغن دنده صنعتی به طور گسترده در صنایع سنگین مانند معادن، فولادسازی و پتروشیمیها استفاده میشود.
در مقابل، روغن موتور بنزینی دارای ویسکوزیته و خواص روانکاری متفاوتی است که برای موتورهای خودروهای سواری طراحی شده است. این روغنها باید بتوانند در دماهای مختلف عملکرد مناسبی داشته باشند و همچنین با سیستمهای کنترل آلایندههای موتور سازگار باشند. روغن موتور بنزینی همچنین باید به خوبی با اجزای پلاستیکی و لاستیکی داخل موتور سازگار باشد تا از نشتی و خرابی جلوگیری شود.
اصلیترین تفاوت روغن ماشین و روغن صنعتی در کاربرد آن ها است. روغنهای ماشین برای مراقبت از موتور خودروها و جلوگیری از بروز مشکلات در موتور خودروها طراحی و تولید شدهاند.
از طرفی روغنهای صنعتی برای استفاده در تجهیزات صنعتی و انواع ماشینآلات توسعه داده شدهاند. طبیعتاً آشکار است که کاربردهای روغنهای صنعتی گستره بسیار بیشتری را در مقایسه با کاربردهای روغن ماشین پوشش میدهند.
البته باید در نظر داشت که تفاوتهایی که در تولید و فرمولاسیون روغن ماشین و روغن صنعتی وجود دارد زیاد هستند. محصولاتی که بهعنوان روغن ماشین آن ها را میشناسیم، از مواد اولیه متفاوتتری نسبت به روغنهای صنعتی ساختهوپرداخته شدهاند.
کلام آخر
در نهایت، تفاوت روغن صنعتی و روغن ماشین در ویژگیها، کاربردها و شرایط کاری آنهاست. روغنهای صنعتی برای محیطهای سخت کاری و ماشینآلات سنگین طراحی شدهاند، در حالی که روغنهای ماشین برای موتورهای خودرو و شرایط کاری معمولی مناسب هستند. انتخاب درست نوع روغن با توجه به نیازهای تجهیزات و موتور خودرو میتواند به افزایش عمر مفید آنها و بهبود عملکرد کمک کند. با توجه به اهمیت بالای این موضوع، توصیه میشود که از روغنهای با کیفیت و مناسب برای هر کاربرد استفاده شود تا از بروز مشکلات جلوگیری شود.
روغن ماشین و روغن صنعتی هر دو جزو روغن های پرکاربرد به حساب می آیند. این روغن ها هر کدام در زمینه های مختلفی کاربرد دارند و کاربردشان نیز بسیار مهم است. در این بخش به بررسی تفاوت های این روغن ها پرداختیم. با آشنایی با روغن ماشین و روغن صنعتی حالا دیگر می توانید برای موارد مختلف از این روغن ها استفاده کنید.
