استاندار های روغن صنعتی خوب چیست؟ کشورهای پیشرفته از حدود سال 1950 میلادی اقدام به تهیه و گردآوری استانداردهای روغن صنعتی نموده اند. سه موسسه مهندسی در آمریکا تحت عنوان های ASTM ، SAE و API از اولین شرکت های فعال در زمینه جمع آوری استاندارد مشخص برای روغن های صنعتی بودند و از همان سال های اولیه به فعالیت در این زمینه پرداختند. در نهایت استانداردهای صنعتی به صورت مدون تحت استاندارد SAE معرفی گردید و نام API نیز برای استاندارد روغن های صنعتی در آمریکا در نظر گرفته شد.
استفاده از استاندارد API برای یک روغن صنعتی، نشان دهنده کیفیت و کارایی آن روغن است؛ از این استاندارد حتی در کشورهای دیگر شامل انگلستان نیز برای نشان دادن کیفیت روغن های صنعتی استفاده می شود.
همچنین روغن‌های صنعتی یکی از مهمترین عناصر در عملکرد بهینه ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی هستند. انتخاب و استفاده از روغن مناسب می‌تواند به افزایش کارایی، کاهش خرابی‌ها و طول عمر بیشتر دستگاه‌ها کمک کند. برای اطمینان از کیفیت و عملکرد صحیح روغن‌های صنعتی، مجموعه‌ای از استانداردهای روغن صنعتی وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها و مشخصات مختلفی را پوشش می‌دهند.
کشورهای اروپایی نیز در همین راستا، استاندارد دیگری را تحت عنوان استاندارد ACEA معرفی کرده اند. در کشور ژاپن نیز استانداردی را تحت عنوان ILSAC برای روغن های صنعتی استفاده می کنند. موارد ذکر شده تنها استانداردهای موجود برای روانکارهای صنعتی نیستند و شرکت های بسیاری از جمله مرسدس بنز آلمان، ماک آمریکا و … نیز روغن های صنعتی را با استاندارد خاص خودشان تولید و به بازار عرضه می کنند. در ادامه قصد داریم به موضوع استاندارد های روغن صنعتی خوب بپردازیم با روغن سیتی همراه باشید.
دسته‌بندی و استاندار های روغن صنعتی
استفاده‌ی دیگری که از این استانداردها می‌شود، دسته بندی انواع روغن صنعتی موجود در بازار است. به عبارت دیگر برای این که روغن‌های صنعتی را بر اساس درجه‌ی ویسکوزیته یا میزان گرانروی در دسته‌های مختلفی قرار دهیم، از استانداردهای مشخصی استفاده می‌کنیم.
استانداردهای عددی برای این دسته بندی‌ها به کار می‌رود؛ برای این که روغن‌های موتور از نوع بنزینی یا دیزلی را در گروهی مشخص قرار دهیم، باید از دو استاندارد عددی استفاده کنیم. انواع دیگر روغن‌های صنعتی نیز، به وسیله‌ی استاندارد عددی دیگری تحت بررسی قرار خواهند گرفت.
نکته‌ای که وجود دارد این است که برای تولید انواع روغن‌های صنعتی، روش خاصی به کار نرفته و تنها ممکن است برای تولید برخی از انواع آنها از یک سری افزودنی خاص استفاده شده باشد.
اکثرا و در بیشتر موارد، از روغن‌های صنعتی که تک درجه هستند استفاده می‌شود که روش تولید این نوع از روغن‌ها، تفاوت چندانی با تولید انواع دیگر روغن‌های صنعتی موجود در بازار ندارد.
استانداردهای روغن صنعتی به شما کمک می‌کنند تا مطمئن شوید که روغن مورد استفاده در ماشین‌آلات شما از کیفیت مناسب برخوردار است و می‌تواند در شرایط مختلف کاری عملکرد بهینه‌ای داشته باشد. این استانداردها توسط سازمان‌های معتبر بین‌المللی تنظیم شده‌اند و تضمین می‌کنند که روغن‌های تولید شده بر اساس آنها، توانایی تحمل فشارهای مکانیکی، دمای بالا و سایر شرایط سخت را دارند.
استانداردهای بین‌المللی روغن صنعتی
برخی از مهمترین استانداردهای بین‌المللی در حوزه روغن‌های صنعتی عبارتند از:
- استاندارد ISO (سازمان بین‌المللی استاندارد):
- استانداردهای ISO شامل مجموعه‌ای از معیارها برای تضمین کیفیت روغن‌های صنعتی هستند. به عنوان مثال، استاندارد ISO VG (ISO Viscosity Grade) برای تعیین درجه ویسکوزیته روغن‌ها استفاده می‌شود. ویسکوزیته یکی از مهمترین ویژگی‌های روغن است که تأثیر زیادی بر عملکرد آن دارد. انتخاب ویسکوزیته مناسب بر اساس استاندارد ISO VG، می‌تواند به بهبود کارایی ماشین‌آلات و جلوگیری از سایش و خرابی قطعات کمک کند.
- استاندارد DIN (مؤسسه استاندارد آلمان):
- استاندارد DIN مجموعه‌ای از معیارهای کیفیتی برای روغن‌های صنعتی است که در آلمان و سایر کشورهای اروپایی به کار می‌رود. این استانداردها به ویژه در صنایع خودروسازی و ماشین‌آلات سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- استاندارد API (مؤسسه نفت آمریکا):
- استاندارد API یکی از معروف‌ترین استانداردها برای روغن‌های موتور و صنعتی است. این استانداردها شامل معیارهایی برای کیفیت، پایداری حرارتی و محافظت در برابر سایش هستند. برای مثال، روغن‌های دارای استاندارد API دارای افزودنی‌های خاصی هستند که از قطعات موتور و ماشین‌آلات در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی محافظت می‌کنند.
طبقه بندی گرانروی روغن های موتوری توسط انجمن مهندسی امریکا
همان گونه که گفته شد گرانروی، اصلی ترین عامل شناخت و کاربرد روغن است. انجمن مهندسی امریکا SAE یک سیستم طبقه بندی گرانروی را برای روغن های موتوری طراحی کرده است. در این سیستم روغن ها با شماره هایی که مرتبط با گرانروی آنها که در یک دما مشخص بوده طبقه بندی شده است.
در استاندارهای روغن صنعتی که برای گرانروی تدوین شده اند استاندارد SAE متداولتــرین استاندارد است .
چون دماهای کم و یا زیاد در کارکرد روغن موتور نقش اساسی دارد، دو روش مجزاء یکی در دماهای کم و دیگری در دما های زیاد برای اندازه گیری گرانروی به کار برده شده است.
نحوه طبقه بندی گرانروی
مهمترین دماهایی که برای دامنه گرمای زیاد در نظر گرفته شده است ۴۰ و ۱۰۰ °C می باشد . برای درجه های کم نیز تا C° ۳۰- از روش آزمایش شبیه سازی کارتل (CCS) که یک نوع ویسکومتر گردنده بوده بهره گیری شده است. گرانروی در دمای منفی را بر اساس واحد سانتی پواز ، (CP)، که گرانروی مطلق روغن در دماهای پایین می باشد محاسبه می کنند.
عدد اندازه گرفته شده نشان دهنده آسانی حرکت روغن در موتور است. واحد دیگر گرانروی سانتی استوک (cSt) بوده که آن گرانروی سینماتیک روغن در دماهای زیاد است.
عدد اندازه گیری شده بیان کننده زمانی است که مقدار معینی روغن از یک لوله مویین (اوروفیس) با اندازهای مشخص عبور می کند. در این سیستم روغن هایی که مناسب بهره گیری در دماهای پایین است، در فصل زمستان، با حرف لاتین” W ” مشخص می شود.
بیشترین گرانروی این روغن ها نباید بیشتر از گرانروی پیشینه مشخص شده باشد. همچنین این روغن ها باید قابلیت پمپاژ در دماهای مشخص شده توسط SAE را دارا باشند.
به طور نمونه روغنی با طبقه بندی 30-10 W بدان معنی است که این روغن در فصل زمستان معادل ویژگی های روغنی با گرید ۱۰ و تابستان ۳۰ است. به آنها روغن اتوماتیک یا مولتی گرید نیز گفته می شود.
بررسی استاندارد SAE و API برای گروه‌بندی روغن‌های صنعتی
همانطور که اشاره شد، یکی از استانداردهای مهمی که جهت سنجش گرانروی و ویسکوزیته‌ی انواع روغن‌های صنعتی به کار می‌رود، استاندارد SAE است. در اکثر موارد انواع مختلف روغن صنعتی را بر اساس استاندارد SAE گروه‌بندی کرد و سپس ویژگی‌های مختلف هر یک از این گروه‌ها را، تحت بررسی قرار می‌دهند.
نکته‌ای که وجود دارد این است که به میزان زیاد شدن گرانروی و ویسکوزیته‌ی روغن‌های صنعتی مختلف، درجه‌ی استاندارد SAE برای روغن صنعتی موردنظر نیز افزایش خواهد یافت.
معیار دیگری که به کار می‌رود W است که از این معیار، اکثرا برای سنجش ویژگی‌های انواع روغن موتور استفاده می‌شود. حرف W که نشانی از WINTER می‌باشد، با توجه به میزان دما سنجیده می‌شود.
بیشترین میزان دمای سرد برای انواع مختلف روغن‌های صنعتی برابر با 18 درجه‌ی سانتیگراد بوده و بیشترین میزان گرما نیز، 100 درجه‌ی سانتیگراد است. علاوه بر آن انواع مختلف روغن‌های صنعتی را با توجه به میزان ویسکوزیته‌ی آنها، در گروه‌های مونو گرید و مولتی گرید قرار می‌دهند.
طبق بررسی‌های انجام شده، کیفیت روغن‌های صنعتی مولتی گرید به نسبت روغن‌های صنعتی مونو گرید بالاتر می‌باشد.
پس یکی از معیارهای بسیار مهمی که در هنگام تهیه کردن انواع روغن‌های صنعتی موردنیاز برای مصارف مختلف باید در نظر داشته باشید، درجه‌ی گرانروی یا ویسکوزیته‌ی این روغن‌ها و سنجش استاندارد SAE است.
استاندارد دیگری که برای دسته‌بندی انواع مختلف روغن صنعتی اکثرا توسط شرکت‌های تولید کننده‌ی آمریکایی به کار می‌رود، استاندارد API است.
با توجه به این استاندارد، روغن‌های صنعتی که در ماشین‌های بنزینی مورد استفاده قرار می‌گیرند را با حرف S نمایش داده و روغن‌های صنعتی مورد استفاده در ماشین آلات و دستگاه‌های صنعتی را با حرف C نمایش می‌دهند.
طبقه بندی کیفی روغن صنعتی
روغن های روان کننده از نظر کیفی به روش های گوناگون طبقه بندی شده است. مشخصه های این طبقه بندی توسط ارتش آمریکا، موسسه نفت آمریکا، سازندگان گوناگون ماشین و موسسه های دیگر معین شده است. این طبقه بندی ها نشان می دهد که برای یک موتور به خصوص، چه نوع روغنی لازم است .
در استاندارهای روغن صنعتی که برای طبقه بندی کیفی روغن تدوین شده اند استاندارد API متداولتــرین استاندارد است .
با توجه به پیشرفت سریع علم مهندسی که تولیدات مکانیکی نیاز به روانکار صنعتی با مشخصه های بهتــری هستند ، به سرعت استاندارد های روغن صنعتی بهبود می یابد .
در سال ۱۹۷۰میلادی موسسه نفت آمریکا (American Petroleum Institute (API و انجمن امریکایی ASTM و انجمن مهندسان خودرو SAE با همکاری سازندگان خودرو ، سیستم طبقه بندی کیفی API برای روغن های موتوری را به وجود آوردند.
نحوه طبقه بندی کیفیت روغن
این طبقه بندی براساس آزمایش های موتوری که سطح های مرغوبیت را برای روغن های گوناگون ارزیابی می کند بنانهاده شد. اکنون سیستم طبقه بندی API شامل ۱۸ طبقه بندی کیفی است. در این مجموعه، ۸ طبقه بندی با حرف S برای روغن های مورد بهره گیری در موتورهای بنزینی و ۱۰ طبقه با حرف C برای روغن های مورد استفاده در موتورهای دیزلی تدوین شده است.
این سیستم طبقه بندی، یک سیستم با انتهای باز بوده و اجازه می دهد که طبقه بندی های نو مورد نیاز که مورد توافق انجمن های مهندسی و سازندگان موتور قرار گرفته باشد، به آن افزوده شود. همان گونه که در گذشته اشاره شد، این سطوح مرغوبیت به علت تغییر در طراحی موتورها و هم چنین فن آوری نو ساخت مواد افزودنی روغن های به سرعت از رده خارج می شود.
به طور نمونه، روغن های موتوری بنزینی از نظر سطح کیفی از کم ترین رده یعنی SA تا SN که دارای بالاترین سطح کیفیت روغن موتور است ، تقسیــم بندی شده است.
- روغن بهران هیدرولیک: روغن بهران هیدرولیک یکی از بهترین روغن‌های صنعتی است که برای سیستم‌های هیدرولیکی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن دارای ویژگی‌هایی همچون پایداری حرارتی بالا، مقاومت در برابر اکسیداسیون و جلوگیری از سایش قطعات است که از کارکرد بهتر سیستم‌های هیدرولیکی اطمینان می‌دهد.
- روغن دنده خودرویی: روغن دنده خودرویی مخصوص سیستم‌های انتقال قدرت خودروها و ماشین‌آلات سنگین است. این روغن با داشتن ویسکوزیته مناسب و افزودنی‌های ضد سایش، به بهبود کارکرد دنده‌ها و جلوگیری از خرابی آنها کمک می‌کند. انتخاب روغن دنده مناسب بر اساس استانداردهای بین‌المللی، می‌تواند به طول عمر بیشتر قطعات و کاهش هزینه‌های نگهداری کمک کند.
نتیجه‌گیری
رعایت استانداردهای روغن صنعتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا این استانداردها تضمین می‌کنند که روغن مورد استفاده در ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی دارای کیفیت مناسب است و می‌تواند در شرایط سخت کاری عملکرد مطلوبی ارائه دهد. با انتخاب روغن‌های صنعتی مطابق با استانداردهای معتبر مانند ISO، DIN و API، می‌توانید از سلامت و کارایی طولانی‌مدت تجهیزات خود اطمینان حاصل کنید.
