شرایط نگهداری از روغن های صنعتی یک امر بسیار مهم تلقی می‌شود. هر روز پرسنل تعمیر و نگهداری در کارخانه‌های مختلف، سیستم‌ها را با روان کننده‌های جدید پر یا تعویض می‌کنند. هدف آنها تاثیر مثبت بر عمر و عملکرد تجهیزات صنعتی است. با این حال، در برخی مواقع به طور ناخودآگاه روان کننده‌هایی که با مواد شیمیایی حاوی آلودگی، ذرات جامد، مواد شیمیایی و رطوبت هستند را به دستگاه‌ها اضافه می‌کنند. معمولا نگهداری ضعیف از روانکاران باعث به وجود آمدن چنین آلودگی‌هایی می‌شود.
دقیقا مانند یاتاقان‌ها، چرخ دنده‌ها یا سوپاپ‌ها، روان کننده‌ها باید در سیستم‌های مکانیکی و قطعات آنها در نظر گرفته شوند. همانطور که تعمیرکار نمی‌تواند با استفاده از ابزارهای نامناسب یاتاقان کثیف یا خراب را تعویض کند، روان کننده‌های آسیب دیده نیز نمی‌توانند، عملکرد خود را به خوبی اجرا کنند. اولین قدم برای تعمیر و نگهداری از قطعاتی که با روانکاران کار می‌کنند، استفاده از روانکارهای سالم و با کیفیتی است که در انبارها و کارخانه‌های مناسب نگهداری می‌شوند. در ادامه این مطلب از روغن سیتی با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری را درباره نحوه نگهداری از روغن های صنعتی به دست آورید.
روشهای انبارداری و نگهداری از روغن های صنعتی
انبار سرپوشیده
در این نوع انبارداری، ظروف و بشکه‌های حاوی روانکار باید در یک محیط تمیز و خشک قرار گیرند. دمای انبار نیز باید همواره معتدل باقی بماندروانکارها در انبار باید از تمامی انواع آلودگی‌های صنعتی که شامل رطوبت و گرد و خاک می‌باشد دور بمانند. درب بشکه‌ها همواره باید به گونه‌ای محکم بسته شود تا از ورود آب یا هوا به درون آنها جلوگیری شود و هنگامی که بشکه‌ها در موقعیت ایستاده قرار می‌گیرند، باید از روکش برای آنها استفاده کرد. به طور معمول، بشکه‌های روانکارها در موقعیت افقی و در یک چارچوب مناسب به گونه‌ای انبار می‌شوند که به بشکه‌ها اجازه‌ی غلتیدن را می‌دهند تا اولین محصول ورودی به عنوان اولین محصول خارج شود.
انبار در فضای باز
اگرچه انبارداری سرپوشیده بیشتر توصیه می‌گردد، اما گاهی اوقات، این امکان به علت محدودیت‌های محیطی، مالی و فضایی، میسر نمی‌باشد. در صورت انبارکردن روانکارها در فضای آزاد، باید با استفاده از یک سقف موقت آنها را از باران و برف محافظت کرد. بشکه‌ها را نیز باید به پهلو خواباند، به گونه‌ای که دریچه‌های آنها در یک موقعیت افقی و زیر سطح روانکار قرار گیرد. این کار به نحو مؤثری خطر نفوذ رطوبت را از بین می‌برد. در صورت ایستاده قرار دادن بشکه‌ها در فضای آزاد، باید از سرپوش استفاده نمود.
لازم به ذکر است که باید از انبارکردن سیالات پایه‌ی آبی در فضای آزاد خودداری کرد. چرا که دماهای بیش از حد کم یا زیاد، می‌تواند منجر به تخریب همیشگی سیال از طریق انجماد و یا تبخیر گردد.
مضرات انبارداری در فضای آزاد
مشخصات نوشته شده روی ظروف ممکن است تحت تأثیر باران، باد، آفتاب و دیگر شرایط طبیعی کمرنگ و غیر قابل خواندن شود. زنگ زدگی نیز مشخصات روی ظروف را از بین خواهد برد. وقتی که مشخصات روی ظروف از بین برود، برای شناسایی مواد داخل آنها لازم است که از آنها نمونه‌بردای نموده و نمونه‌ها را مورد بررسی قرار داد. این عمل یک کار پر هزینه و زمان‌بر می‌باشد. از طرف دیگر استفاده از روغن نامناسب در اثر شناسایی غلط، باعث صدمه زدن جدی به ماشین‌آلات خواهد شد.
در اثر گرم و سرد شدن متناوب ظروف که موجب انقباض و انبساط آنها می‌شود، ممکن است درز کنار ظروف، ضعیف شده و این امر نهایتاً منجر به سوراخ شدن ظرف و در نتیجه نشت روغن به بیرون و آلوده شدن روغن داخل ظرف می شود.
ممکن است آب از در ظرف وارد آن شده و باعث آلوده کردن و یا از بین بردن مواد درون آن شود. هنگامی که درب بشکه به طرف بالا است، آب باران یا رطوبت ممکن است روی آن جمع شود. آب جمع شده ممکن است به تدریج از طریق درب بشکه وارد آن شود، این اتفاق حتی در زمانی که درب بشکه خیلی محکم بسته شده است نیز رخ خواهد داد.
زنگ و کثافت جمع شده بر لبه‌های ظروف و دور درب آنها، ممکن است هنگام باز کردن در، باعث آلودگی مواد داخل آن شود.
گرم یا سرد شدن زیاد می‌تواند خصوصیات فیزیکی بعضی از محصولات را تغییر داده و آنها را غیر قابل استفاده کند، در اثر سرما ممکن است آب از روغن‌های حل شونده یا روغن‌های چرب جداشده و یخ بزند. امولسیفایرهای موجود در امولسیون‌های واکسی نیز ممکن است جدا شده و باعث خراب‌شدن این محصولات شود. بعضی از روغن‌های سرد نیز جهت استفاده باید گرم شوند و اگر حرارت زیادی به آنها داده شود احتمال دارد که خراب شوند.
آلوده شدن به زنگ همراه با آلودگی آب می‌تواند باعث زنگ زدن داخل ظروف شود.
بسته بندی روان کننده
روان کننده‌ها در اشکال مختلفی بسته‌بندی می‌شوند تا طیف گسترده‌ای از میزان مصرف و امکانات ذخیره سازی را برآورده کنند. از چهار بسته‌بندی اصلی روان کننده‌های صنعتی می‌توان به از سطل سوخت (20 لیتر)، مخزن کوچک (200 لیتر)، مخزن متوسط (1600 لیتر) و مخازن بزرگ یا تانکرها اشاره کرد. برای انتخاب بسته‌بندی مناسب با نیازهای خود، بهتر است که عوامل زیر را در نظر بگیرید:
- متوسط میزان مصرف شما چقدر است؟ بر اساس میزان مصرف قبلی خود، باید بتوانید میانگین مصرف خود را در یک دوره زمانی، مشخص کنید.
- انبار نگهداري پشتیبان كه برای پر شدن مجدد و تاخير در تحويل دوباره مواد شود.
- زمان تحویل استاندارد فروشنده چقدر است؟ بسته به نوع روان کننده، سازنده و محل کارخانه شما، متوسط تحویل می‌تواند از یک روز تا دو هفته متغیر باشد. برخی از روان کننده‌های خاص به زمان بیشتری برای بارگیری و ارسال نیاز دارند. هنگام برآورد حجم ذخیره سازی ایده‌آل روغن، متوسط زمان تحویل روانکار را محاسبه کنید. به طور کلی تحویل سریع‌تر، مقدار نگهداری از روغن را نیز کاهش می‌دهد.
- چقدر فضای ذخیره سازی دارید؟ فضای ذخیره سازی به شما کمک می‌کند که نوع بسته و حجم مواد را تعیین کنید که به صورت فیزیکی قابل تغییر هستند. سعی کنید که از یک سیستم موجودی و استفاده از اولین-ورودی و اولین-خروجی (First in first out) FIFO) می‌تواند به راحتی در محدودیت فضای شما جای گیرد.
- وضعیت ذخیره سازی شما چگونه است؟ محیط ذخیره سازی و روشهای ذخیره سازی می‌تواند تا حد زیادی بر ماندگاری روان کننده‌ها تاثیر بگذارد. به عنوان یک قاعده کلی، یک اتاق تمیز و خشک با دمای ثابت و متوسط همراه با چیدمان مناسب ذخیره سازی، ماندگاری روان کننده‌ها را بیشتر می‌کند. یک محیط کثیف و مرطوب با نوسان دما، عمر مفید مورد انتظار را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
نکته مهم برای نگهداری از روغن های صنعتی
١ ‐محيط و نحوه انبار روغن :
- محيط انبار بايد سرپوشيده ، تميز ، خشك و عـاري از آلـودگي بـه غبـار و گـرد و خـاك ، رطوبت و ذرات فلزي بوده و داراي تهويه مناسـب باشـد . ضـمن اينكـه در احـداث انبـار روغن بايد دقت نمود كه خطوط لوله هـاي ب خـار ، كـوره هـا و سـاير منـابع حرارتـي در نزديكي محل انبار واقع نشده باشند .
- دسترسي به ظروف جهت برداشت و جابجائي ، مناسب و راحت بوده و نحـوه ا سـتفاده از ظروف انبارش شده بصورتout First) (FIFO-in First باشد
- دماي انبار بايستي متعادل و يكنواخت بوده و به طريقي باش د كه شرايط انجماد محصول را به دنبال نداشته و از نوسـانات شـديد حرارتـي و نـور مـستقيم خورشـيد بـه دور باشـد . حداكثر دماي نگهداري ظروف روغن ٦٠ درجه سانتي گراد است .
- انبار روغن مي بايست مجهز به كپسولهاي اطفاء حريق مانند كپسول CO٢ كف و يـا مـواد شيميائي خشك كن و جعبه هاي حاوي شن باشد .
- نور انبار بايد مناسب و كافي باشد تا نور مناسب به هنگام حمل و نقل وجود داشته باشـد . ضمن اينكه از انبار نمودن ظروف روغن در كنار مواد اكسيدكننده و فعال از نظر شيميائي بايستي خودداري گردد
- اصولا” انبار داري روغن در محيط باز توصيه نمي شود ، ولي در صورت اجبار بايد بشكه ها (يا ساير ظروف) را بر روي يك بلوك و به فاصله چند سانتي متري از كف زمـين قـرارداد تا از فرورفتگي ، تماس با رطوبت و زنگ زدگي بدنه جلوگيري گردد .
- بهتر است بشكه ها بصورت افقي ، به شكل ٣*٢ بر روي يكـديگر قـرار گيرنـد ، در حاليكـه سوراخ هاي درب آنها در امتداد خط افق نسبت به زمين به حالت ساعت ٤٥:٢ باشـد . در اين حالت سوراخهاي درب بشكه در زير سطح روغن قرار گرفته و در نتيجه احتمال نفـوذ آب و رطوبت داخل بشكه وجود ندارد .
- براي اطلاع از نشتي هاي احتمالي ناشي از صدمات حمـل و نقـل ، بازديـد دوره ا ي از انبـار ضروري است . همچنين در صورت اتمام زمان انبارش مجـاز ، توصـيه مـي گـردد جهـت نمونه برداري از مواد و بررسي مشخصات كليـدي آنهـا ، بـه كارشناسـان شـركت تـامين كننده اطلاع داده شود . قابل ذكر اسـت كـه نمونـه بـرداري بايـستي در ظـروف تميـز و درپوش دار انجام پذيرد و از آلوده شدن نمونه جلوگيري گردد .
نحوه حمل ظروف و روغن هی صنعتی
- به هنگام حمل بشكه ها ، هرگز نبايد آنها را از داخل كاميون حامل ، بر روي زمـين پرتـاب نمود . زيرا ممكن است بشكه ها باز يا سوراخ شوند كه به دنبال آن نشت روغن به بيرون و يا ورود آلودگيهاي مختلف به داخل بش كه ، امـري بـديهي اسـت . روش صـحيح حمـل ، استفاده از نردبانهاي مخصوص ، بالابرهاي دستي و يا هيدروليكي است .
- براي انتقال و ريختن روغن ها در محل مصرف ، بايستي از ظروف و وسايل تميز اسـتفاده نمود و بايد دقت كرد كه هر ظرف فقط براي يك نوع روغن مورد استفاده قرار می گیرد
نكات ايمني و كمك هاي اوليه
- در صورت تماس روغن با پوست ، ناحيه آلوده شده با آب و صابون شستشو داده شود و در صورت ايجاد خارش شديد ، با مشورت پزشك از داروهاي مناسب استفاده گردد . بـه هنگام تماس مداوم بهتر است از دستكش ايمني استفاده شود .
- چنانچه امكان تماس روغن با چشم وجود دارد از عينـك ايمنـي اسـتفاده شـود . در هنگـام تماس ناخواسته ، چشم با مقدار زيادي آب به مـدت ١٥ دقيقـه شستـشو داده شـود و در صورت احساس درد و يا قرمز شدن چشمها ، به پزشك مراجعه گردد
- چنانچه روغن وارد معده گرديد ، از بالا آوردن محتويات معده جلوگ يري شود . دهان بـا آب شستشو داده شده و مقداري آب به شخص نوشانده شود . در صورت بـروز مـوارد حادتر به پزشك مراجعه گردد.
- بخارات متصاعد شده از روغن ها مشكل تنفسي به وجـود نمـي آورد . در صـورت بـروز احتمالي مشكلات تنفسي به هنگام كار با اين محصولات ، دهان و بيني با مقـ دار زيـادي آب شستشو داده شده و به هر ميزان كه ممكن است آب به شـخص حادثـه ديـده نوشـانده شود . در صورت بروز موارد حادثر به پزشك مراجعه گردد
موارد مربوط به حريق در انبار روغن صنعتی :
- روغن ها بايد از حرارت بالا و آتش دور نگه داشته شوند .
- محل نگهداري و استفاده روغن ، بايستي مجهز ب ه كپسولهاي اطفاء حريق ، مـواد شـيميائي خشك كن و جعبه هاي حاوي شن باشد .
- در صورت بروز آتش سوزي نبايد از آب براي اطفاء حريق استفاده كـرد ، زيـرا دانـسيته پائين روغنها سبب شناور شدن و گسترش حريق بر روي بستر آب مي گردد.
تجزيه حرارتي :
- بـه هنگـام تجزيـه حرارتـي روغـن هـا ، اكـسيدهاي كـربن ، گـوگرد ، نيتـروژن ، فـسفر ، سولفيد- هيدروژن ، آلدئيدها و بخارات آلي توليد مي گردد .
مواد مربوط به نشتي و دفع روغن :
- در صورت كم بودن مقدار نشتي روغن ، از مواد پاك كننده و خشك كننده و در صـورت زياد بودن آن از پمپهاي خلاء و مواد خشك كنند ه استفاده گردد . بطور كلي روش تخليـه در محيط زيست به طريقه ايمن و مطابق با قوانين و مقررات محلي مي باشد و بايستي از وارد شدن روغن به آبها و جريان فاضلاب جلوگيري گردد.
عمر مفید و تاثیر شرایط نگهداری از روغن های صنعتی
ماندگاری یا طول عمر تعیین شده برای روانکارهای صنعتی، بر اساس افزودنی‌هایی است که در فرایند ساخت آن به کار رفته‌اند. به عنوان مثال، روان کننده‌هایی که دارای ضد خوردگی و زنگ هستند، ممکن است که بعد از 6 ماه ذخیره سازی و استفاده نکردن از آنها، خاصیت خود را از دست بدهند و عملکرد مشخصی ندارند. اما در مقابل، برخی از روانکارهای ساخته شده با افزودنی‌های کم و یا به اصطلاح طبیعی، ممکن است که تا سه سال نیز خاصیت خود را حفظ کرده و قابل استفاده باشند.
در زمان خرید محصولات روانکاری، از جمله خرید روغن صنعتی بهتر است که به برند تولید کننده، توجه داشته باشید. معمولا بر روی جعبه محصول خریداری شده، اطلاعات کامل آن برند و زمان تولید و انقضای آن درج شده است. همانطور که گفتیم، ساختار اولین-ورودی و اولین-خروجی بهترین روش برای مصرف روانکاران است که از منقضی شدن آنها نیز جلوگیری خواهد کرد. عمر مفید هر روانکار بر اساس شرایط ایده‌آل نگهداری از آن است. اکثر تولیدکنندگان یک روش ذخیره سازی توصیه شده را برای حداکثر عمر مفید روان کننده ارائه می‌دهند. شرایط زیر ثابت کرده که بر عمر ذخیره سازی روان کننده ها تاثیر منفی می‌گذارد:
شرایط نگهداری از روغن های صنعتی: تغییرات دما
نوسانات دما باعث حرکت هوای بین جو و فضای سری ظرف (سیفون حرارتی) می‌شود. برای ظروفی که تا حدی پر هستند و یا فضای سر بیشتری دارند، حرکت هوا افزایش بیشتری پیدا می‌کند. اگرچه درب آن ظرف پلمپ شده است و روان کننده از طریق درب نشت نمی‌کند، اما هنگامی که دما کاهش می‌یابد، آن محفظه سفت و سخت هوا را وارد کرده و با افزایش دما، هوا را بیرون می‌دهد. همراه با هوا، رطوبت و ذرات معلق کوچک در هوا وارد محفظه روغن می‌شوند که احتمالا منجر به تخریب موجودی پایه و افزودنی‌ها می‌شود.
شرایط نگهداری از روغن های صنعتی: درجه حرارت شدید
سرمای یا گرمای شدید می‌تواند باعث تخریب مواد شیمیایی به کار رفته در روغن شود. همانطور که قبلا ذکر شد، ضد زنگ‌ها ممکن است تنها پس از شش ماه ذخیره سازی و انبار کردن آنها، دچار افت عملکرد و کیفیت چشمگیری شوند. با توجه به فرمول به کار رفته در ساخت آنها، یک ضد زنگ ممکن است، میزان حلالیت ضعیفی در روغن‌های پایه داشته باشد که باعث نشتی در زمان ذخیره سازی و انبار کردن شود. این نشتی زمانی که محل ذخیره سازی سردخانه باشد، تسریع می‌شود.
شرایط نگهداری از روغن های صنعتی: محیط مرطوب
روان کننده‌های مبتنی بر نفت یا ساخته شده از این ماده، دارای رطوبت سنج هستند. هنگامی که در معرض هوای مرطوب قرار می‌گیرند، به طور طبیعی رطوبت هوا را جذب می‌کنند. رطوبت بلافاصله شروع به تجزیه مواد افزودنی می‌کند و فرایند اکسیداسیون در روان کننده را پس از مدت کوتاهی تسریع می‌کند
