روغن کمپرسور (Compressor Oil) به لوبریکانت یا روغن‌هایی می‌گویند که به صورت کاملا اختصاصی برای کمپرسورهای (پمپ‌های باد) با مصارف صنعتی تولید شده‌اند. با توجه به اینکه پمپ باد از یکسری اجزای مکانیکی ساخته شده که موقع کار کردن اصطکاک و سایش دارند، این روغن‌ها جلوی استهلاک و از بین رفتن سریع این قطعات را می‌گیرد. به همین دلیل برای افزایش طول عمر و عملکرد صحیح پمپ باد باید از چنین روغن‌هایی استفاده کرد. در این مطلب از روغن سیتی در رابطه با انواع این روغن‌ها و کاربرد هر یک صحبت خواهیم کرد.
نحوه عملکرد روغن کمپرسور
در ابتدای مطلب توضیح دادیم که روغن کمپرسور هوا برای حفظ عملکرد سالم و صحیح پمپ‌های باد کاملا ضروری هستند. قبل از اینکه انواع این روغن‌ها را معرفی کنیم، ابتدا باید با شیوه عملکرد آنها آشنا شوید. روغن‌های کمپرسور در درجه اول به عنوان خنک کننده عمل می‌کنند. به عبارت دیگر این روغن‌ها گرمای تولید شده در طی عملکرد کمپرسور را دفع می‌کنند.
در درجه دوم، این روغن‌ها جلوی سایش و اصطکاک بیش از حد قطعاتی که در حین عملکرد کمپرسور در حال تماس با یکدیگر هستند را می‌گیرند. از طرفی همین اصطکاک باعث تولید گرمای بیش از حد نیز میشود.
نکته جالب توجه این است که روغن‌های کمپرسور باد میزان رطوبت داخلی را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. در واقع این روغن‌ها از حضور آب و ورود آن به داخل قطعات جلوگیری کرده و یک سد حفاظتی است.
علاوه بر این موارد، روغن کمپرسور وظیفه روان‌سازی اجزای چرخنده و عایق سازی محفظه تراکم را نیز بر عهده دارد. ضمنا بد نیست بدانید که این نوع روغن‌ها، گرد و غباری که از طریق فیلترها وارد کمپرسور شده را جذب کرده و به سمت فیلتر روغن می‌برند. با توجه به عملکرد بسیار اختصاصی روغن پمپ باد متوجه می‌شویم که نمی‌توان به جای آن از روغن موتور استفاده کرد.
چرا روغن کمپرسور باد مهم است؟
همانطور که می‌دانید یک کمپرسور از قطعات مکانیکی متصل به هم و متفاوتی تشکیل شده است که با همکاری یک دیگر فشار مورد نیاز را تامین می کنند. اتصال و چرخش پیوسته به هم قطعات مکانیکی در نهایت می‌تواند باعث ساییدگی و خوردگی در ان ها شود به همین جهت برای جلوگیری از این موضوع از روغن در کمپرسور استفاده میشود. استفاده از انواع روغن کمپرسور باعث راونکاری قطعات و نرم کار کردن آنها می شود.
روغنی که جهت روانکاری کمپرسور های پیستونی و کمپرسور اسکرو مورد استفاده قرار می گیرد باید از کابردهای مهم دیگری نیز برخوردار باشد که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم.
روغن کمپرسور باد اسکرو
در کمپرسور اسکرو روغنی، استفاده از روغن مناسب بسیار حائز اهمیت است و دلیل آن کاربرد های زیاد روغن در این کمپرسور می باشد. تعدادی از کاربرد های مهم روغن در کمپرسور اسکرو به شرح زیر است:
- روغن کاری قطعات متحرک
- پر کردن فضای ما بین روتور ها و به دام انداختن هوا
- جلوگیری از سایش زودرس قطعات
- کمک به خنک کردن هوای فشرده
در هنگام استفاده از روغن کمپرسور باد اسکرو به نوع روغن، ساعات کارکرد کمپرسور، شرایط دمایی و تعمیر و نگهداری دوره ای توجه کنید. کمپرسور اسکرو اویل فری در مقایسه با کمپرسور اسکور روغنی به دلیل مزایای زیست محیطی و خلوص بیشتر محصول، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
روغن کمپرسور باد پیستونی
میزان استهکاک در کمپرسور پیستونی بالا می باشد و جهت افزایش طول عمر و جلوگیری از سایش زود هنگام قطعات در این کمپرسور نیاز است که از روغن مناسبی استفاده شود. روغن مناسب کمپرسور پیستونی باید داری ویژگی های زیر باشد.
- دارای خاصیت مقاومت در مقابل اکسیداسیون عالی
- دارای مقاومت مناسب و بسیار زیاد در مقابل زنگ زدگی
- دارای خاصیت ضد سایش مناسب و مطلوب
- قابلیت سازگاری با روغن‌های معدنی
- شاخص گرانروی بالا
ویژگی روغن کمپرسور
از جمله ویژگی های روغن کمپرسور شامل موارد زیر می باشد.
- حفظ کردن دما در حد معین
- انجام روانکاری مناسب قطعات کمپرسور
- حفاظت در برابر خوردگی قطعات
- یک فرآورده مناسب نباید با سیال کمپرسور وارد واکنش شیمیایی شود.
- از دست ندادن خاصیت خود به مرور زمان
- حفظ کردن خاصیت روان کنندگی در دمای پایین
- حفظ کردن نقش خود در فشار بالا
تفاوت روغن موتور و روغن کمپرسور باد در چیست؟
مواد افزوده شده به روغن موتور باعث جلوگیری از زنگ زدگی، خوردگی موتور و سود مندی های دیگر می شود، در صورتی که استفاده از همین مواد در روغن کمپرسور باد باعث ایجاد حالات نامطلوب در کمپرسور می شود بنابراین روغن مطلوب جهت استفاده در کمپرسور روغنی می باشد که فاقد این مواد باشد. روغن های کمپرسور از آنجا که روغن های غیر شوینده هستند برای استفاده در کمپرسور های باد ایده آل هستند.
آیا می توان از روغن خودرو برای روغن کمپرسور باد استفاده کرد؟
هرگز روغن خودرو نمی‌تواند برای کمپرسور باد به عنوان روغنی مطلوب در نظر گرفته شود؛ چرا؟ دلایل متعددی وجود دارد که روغن‌های دستگاه‌ها و سیستم‌های دیگر نمی‌تواند برای پمپ باد استفاده شود از جمله دلایل که نمی توان روغن موتور یا هر سیستم دیگری را برای روغن کمپرسور باد استفاده کرد. میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ویسکوزیته روغن، میزان رطوبت در روغن، خاصیت روانکاری روغن و حتی موادی که آن روغن از آن ساخته شده است. توجه داشته باشید که اگر روغن مناسب استفاده نشود، امکان تخریب بخش هایی از قطعات کمپرسور باد و پایین آوردن راندمان کمپرسور و یا حتی سبب از کار افتادن دستگاه میشود. لذا انتخاب دقیق نوع روغن بسیار ضروری و مهم می باشد.
روغن کمپرسور باد چه زمانی نیاز به تعویض دارد؟
دفترچه راهنمای اکثر کمپرسور های باد نوشته شده است که به صورت مرتب روغن آن را عوض کنید. اما این موضوع که هر چند وقت یکبار باید روغن را عوض کنید به نحوه کار شما با دستگاه بستگی دارد. اگر طولانی مدت از کمپرسور باد استفاده می کنید بسته به توصیه سازنده یا حداکثر هر ۳۰۰ ساعت کارکرد دستگاه باید روغن آن را عوض کنید. اما اگر از کمپرسور کم استفاده می کنید حداقل سالی یکبار یا هر ۵۰۰ ساعت کارکرد روغن دستگاه را عوض کنید.
نحوه تعویض روغن کمپرسور باد چگونه است؟
کارهایی که جهت تعویض روغن کمپرسور باید انجام دهید شامل موارد زیر می باشند.
- قبل از اینکه روغن کمپرسور را تخلیه کنید بهتر است به مدت نیم ساعت با دستگاه کار کنید تا روغن داخل آن گرم شده و راحت تر از دستگاه خارج شود.
- درپوش مخزن روغن را که معمولا در زیر مخزن است بردارید تا هوا داخل مخزن روغن وارد شود.
- پیچ تخلیه روغن را باز کنید تا تمام روغن های کثیف و قدیمی بیرون بیاید و هوا جایگزین آن شود. جهت کثیف نشدن کارگاه ظرفی را در زیر شیر تخلیه قرار دهید.
- پس از تخلیه کامل روغن درون دستگاه پیچ تخلیه روغن را ببندید و از بسته شدن کامل آن اطمینان حاصل کنید.
- به آرامی و با دقت روغن با کیفیت مخصوص کمپرسور باد یا همان روغنی که تولید کننده کمپرسور به شما پیشنهاد کرده را در مخزن بریزید. تا زمانی که نشانگر روغن کمپرسور عدد درست را نمایش دهد به ریختن روغن در آن ادامه دهید.
- و در آخر دریچه روغن را محکم ببندید. دریچه روغن و پیچ تخلیه را تمیز کنید و دستگاه را روشن کنید چند دقیقه صبر کنید و مطمین شوید که پیچ تخلیه و دریچه روغن نشتی ندارد.
روغن کمپرسور چه مقدار باید باشد؟
میزان مناسب روغن در کمپرسور باد با مشاهده سطح روغن در روغن نمای هواساز کمپرسور قابل اندازه گیری است. روغن باید تا نصف شیشه روغن نما باشد. کم بودن روغن از این مقدار باعث می شود که روغن کاری سطح سیلندر به خوبی صورت نگیرد. دقت کنید نباید روغن بیشتر از این مقدار باشد. در این صورت روغن اضافی از لوله روغن ریز نشت پیدا خواهد کرد.