وظایف ضدیخ چیست؟ اگر نمی‌خواهید موتور اتومبیل خود را در معرض آسیب قرار دهید، باید استفاده منظم از ضد یخ را جدی بگیرید. این ماده مصرفی که برای تمام اتومبیلها ضروری است، فقط به فصل زمستان اختصاص نداشته و در تابستان نیز تأثیر مثبت خود را بر جای می‌گذارد. در ادامه، بررسی می‌کنیم که ضد یخ چیست و چرا استفاده از آن ضرورت دارد.
این مایع رنگی که با آب ترکیب می‌شود، دمای موتور را کنترل کرده و آن را ثابت نگه می‌دارد. واقعیت این است که کاربرد ضد یخ چیزی فراتر از تنظیم دما بوده و با نگه داشتن مایعات در سطح مناسب، از خوردگی نیز جلوگیری خواهد کرد. همچنین ضد یخ نقطه انجماد مایعات بر پایه آب را کاهش داده و نقطه جوش مایعات را افزایش می‌دهد. برای بررسی بیشتر تا پایان مقاله با روغن سیتی همراه باشید.
ضد یخ چیست؟
قبل از پاسخ به این سؤال، ابتدا باید بدانیم که سیستم خنک‌کننده موتور خودرو چیست و ضد یخ چه نقشی در آن دارد.
موتور اتومبیل با سوزاندن سوخت (بنزین یا گازوییل) انرژی زیادی تولید می‌کند. بخشی از این انرژی (حدود یک‌سوم) صرف حرکت‌کردن خودرو می‌شود. دوسوم باقیمانده این انرژی تولیدشده به گرما تبدیل خواهد شد.
نیمی از این گرما از طریق اگزوز خارج می‌شود، اما نیمی دیگر در محفظه موتور باقی می‌ماند.
موتور خودرو باید به روشی خنک شود و این گرما را دفع کند. در غیر این صورت دمای موتور مدام افزایش می‌یابد تا جایی که اجزای فلزی داخل آن شروع به ذوب‌شدن می‌کنند و پس از مدتی کل موتور را تحت‌‌الشعاع قرار می‌دهند. برای جلوگیری از این مشکل به مایع خنک‌کننده نیاز است. مایع خنک‌کننده موتور مایعی بر پایه آب است که گرمای موتور را جذب می‌کند.
البته خود مایع خنک‌کننده هم به‌دلیل گرمای موجود در محفظه موتور داغ می‌شود. به‌همین‌دلیل سازوکاری در سیستم خنک‌کننده تعبیه شده است که این مایع را برای خنک‌شدن به رادیاتوری که در قسمت جلوی ماشین قرار دارد منتقل می‌کند. با حرکت اتومبیل به جلو، هوا در شیارهای رادیاتور که حاوی این مایع خنک‌کننده داغ است جریان می‌یابد و باعث خنک‌شدن آن می‌شود.
تفاوت ضد یخ با مایع خنک‌کننده
خیلی‌ها مایع خنک‌کننده را با ضد یخ اشتباه می‌گیرند و هر دو را یکی می‌دانند. درحالی‌که ضد یخ همان مایع خنک‌کننده نیست، بلکه یکی از دو جزء اصلی تشکیل‌دهنده آن است. در واقع مایع خنک‌کننده از مخلوط ضد یخ و آب مقطر تشکیل شده است.
خود ضد یخ ترکیبی از آب مقطر و نوعی الکل است. معمولا رایج‌ترین آنها اتیلن گلیکول است، زیرا هم ارزان‌تر است و هم به هر نسبتی با آب مخلوط می‌شود. بااین‌حال به‌تازگی ماده جدیدتری به نام پروپیلن گلیکول به بازار عرضه شده است که گران‌تر است ولی خطر کمتری دارد.
وظایف ضدیخ چیست؟
ضد خوردگی Anticorrosion
شاید تعجب آور باشد مهمترین دلیل استفاده از ضدیخ در رادیاتور خودرو خاصیت ضدیخ بودن نیست بلکه خاصیت ضد خورندگی و از بین بردن اثرات و خاصیت اکسید شدن فلزات در مجاورت با آب می باشد. مهمترین مشکلی که در غیاب ضدیخ در موتور خودرو ایجاد می شود، خوردگی و پوسیده شدن قطعات موتور و سیستم خنک کننده می باشد.
در باور عموم جلوگیری از یخ زدگی شاید مهمترین وظیفه ضدیخ می باشد ولی جلوگیری از رسوب املاح موجود در آب و جلوگیری از خوردگی قطعات مهمترین وظیفه ضدیخ می باشد.
ضد جوش AntiBoil
جلوگیری از جوش آوردن موتور خودرو در شرایط کارکرد سخت موتور خودرو دیگر وظیفه ضدیخ/ ضدجوش خودرو می باشد. یکی از علل اصلی مشاهده صحنه های متعدد جوش آوردن خودروها در تابستان ها عدم استفاده از ضدیخ یا استفاده از ضدیخ با کیفیت پایین می باشد چرا که همچنان برخی رانندگان، اعتقادی به ضرورت استفاده از ضدیخ در فصول گرم سال ندارند و استفاده از ضدیخ به روزهای سرد سال محدود می نمایند.
ضد یخ AntiFreez
یکی از مهمترین وظایف ضد یخ، جلوگیری از یخ‌زدگی در ماه های سرد سال می باشد. یخ زدگی آب درون سیستم خنک کننده خودرو با توجه به افزایش حجم آب در زمان انجماد با توجه به قطعات فلزی خودرو، می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیری همچون ترک برداشتن دیواره بلوک سیلندر و ترکیدن رادیاتور شود. که ضد یخ با پایین آوردن نقطه انجماد آب، مانع از این امر می‌شود.
کاربرد ضد یخ
مواد شیمیایی موجود در ضد یخ مزایای زیادی برای سیستم خنک‌کننده موتور خودرو دارند. یکی از این مزایا که مهمترین کاربرد ضد یخ است، این است که اجازه نمی‌دهد مایع خنک‌کننده درون محفظه موتور در هوای زمستانی یخ بزند. اگر می‌خواهید بدانید که ضد یخ در چه دمایی یخ می‌زند، این‌طور فکر کنید که آب در صفر سانتی‌گراد یا در ۳۲ درجه فارنهایت منجمد می‌شود. بنابراین مخلوطی از ۵۰٪ آب و ۵۰٪ ضد یخ در حدود ۳۷- سانتی‌گراد یا ۳۵- درجه فارنهایت یخ می‌زند.
کاربرد دیگر ضد یخ این است که نقطه جوش آب را بالا می‌برد. همان‌طور که می‌دانید آب در ۱۰۰ سانتی‌گراد یا ۲۱۲ درجه فارنهایت به جوش می‌آید. هر چه این درجه بالاتر باشد، به‌نفع موتور خواهد بود، چرا که آب جوش به موتور آسیب می‌رساند. مخلوط ۵۰/۵۰ ضد یخ و آب، باعث می‌شود نقطه جوش آب به جایی بین ۲۴۰ و ۲۷۰ سانتی‌گراد (۴۶۴ و ۵۱۸ درجه فارنهایت) برسد. البته تعیین دقیق نقطه جوش به فشار مخلوط آب و ضد یخ در محفظه موتور هم بستگی دارد.
نسبت ضد یخ با آب
اگر فکر میکنید برای ترکیب آب با ضد یخ، ضد یخ بیشتر ضامن عملکرد بهتر آن است، سخت در اشتباه هستید. ترکیب استاندارد این ماده یک نسبت معین دارد و بیشتر کردن مقدار ضد یخ، آسیب‌زننده است. در واقع نسبتی که ضد یخ را با آب ترکیب میکنید، بسیار مهم است. به طور معمول، نسبت ضد یخ و آب مناسب خودرو در دفترچه راهنمای اتومبیلتان قید شده است. بهترین نسبت برای تهیه این مخلوط، 50/50 است. توجه داشته باشید آبی که با ضد یخ ترکیب میکنید، باید سختی بسیار پایینی داشته باشد. اگر آب دی یونیزه (آبی که سختی پایینی دارد) با اتیلن گلیکول (ضد یخ) ترکیب نشود، موجب آسیب جدی به اتومبیل شده و با خاصیت خورندگی، به موتور ضرر می‌زند.
اگر نمی‌خواهید درگیر این نسبت‌ها شوید، بد نیست به سراغ خرید مایع خنک‌کننده بروید که مخلوطی حاضر و آماده است. با این حال، قبل از خرید باید دقت کنید که ضد یخ خریده‌اید یا مایع خنک‌کننده، چرا که ضد یخ به تنهایی تأثیری به جز خرابی موتور به همراه نخواهد داشت.
آیا می‌توان از ضد یخ خالص ۱۰۰٪ استفاده کرد؟
خیلی‌ها می‌پرسند آیا می‌توان از ضد یخ ۱۰۰٪ (خالص و بدون آب) استفاده کرد یا نه. در واقع باید گفت نه. آب مانند کاتالیزگری عمل می‌کند که باعث می‌شود ضد یخ به‌درستی کار کند. ضد یخِ ۱۰۰٪، نقطه انجماد بسیار بالاتری در حدود ۲۰- سانتی‌گراد یا ۵- درجه فارنهایت دارد که بالاتر از مخلوط ۵۰/۵۰ ضد یخ و آب است.
سایر مزایای ضد یخ
اگر ضد یخ را به‌طور منظم تعویض کنید، مزایای زیادی به شما ارائه می‌کند که عبارت‌اند از:
- از یخ‌زدگی آب در زمستان جلوگیری می‌کند؛
- از به جوش آمدن آب در تابستان جلوگیری می‌کند؛
- اجازه زنگ‌زدگی و خوردگی قطعات فلزی موتور را نمی‌دهد؛
- از پوسیدگی قسمت‌های لاستیکی و پلاستیکی محفظه موتور ممانعت می‌کند؛
- به جلوگیری از الکترولیز مایع خنک‌کننده کمک می‌کند.
با گذشت زمان، مایع خنک‌کننده موتور خاصیت اولیه خود را از دست داده و تا حدودی اسیدی می‌شود. این امر باعث می‌شود که این مایع بار الکتریکی پیدا کند. حتی جریان ۰.۲۰ ولت کافی است تا اجزای فلزی داخل موتور خوردگی پیدا کنند. مخصوصا آلومینیوم در برابر خوردگی ناشی از الکترولیز بسیار حساس است.
معمولا وقتی الکترولیز ضد یخ یا مایع خنک‌کننده رخ می‌دهد، یعنی دیگر دیر شده است و موتور مایع را نشت می‌دهد. این در حالی است که با تعویض به‌موقع ضد یخ می‌توان از الکترولیز مایع خنک‌کننده جلوگیری کرد.
نتیجه گیری
در این مقاله، بررسی کردیم که وظایف ضد یخ چیست و با چه ترکیباتی، از جوش آوردن و یخ زدن آب رادیاتور جلوگیری می‌کند. ضد یخ به آب رادیاتور خودرو اضافه می‌شود و در کنار بالا بردن نقطه جوش و پایین آوردن نقطه انجماد، از خوردگی و فرسودگی قطعات فلزی نیز جلوگیری می‌کند. هنگام خرید ضد یخ، توجه داشته باشید که ضد یخ با مایع خنک‌کننده تفاوت دارد. هر چند تأثیر نهایی آنها برای اتومبیل یکسان بوده، ولی نحوه استفاده از آنها یکسان نیست. ضد یخ باید با نسبت 50/50 با آب ترکیب شود، در حالی که مایع خنک کننده یک مخلوط آماده برای استفاده است.
